İran: Etnik azınlıklar yeni bir insan hakları ihlalleri dalgasıyla karşı karşıya

Uluslararası Af Örgütü Genel Bildiri
AI İndeksi: MDE 13/020/2007 (Kamusal)
Haber Servisi No: 039
26 Şubat 2007

İran: Etnik azınlıklar yeni bir insan hakları ihlalleri dalgasıyla karşı karşıya

Uluslararası Af Örgütü, İran'ın Azerbaycanlılar, Kirtler, Beluçlar ve Araplar gibi etnik topluluklarına yönelik devam eden insan hakları ihlalleri nedeniyle derin endişe duymaktadır. Geçtiğimiz iki hafta içerisinde yüzlerce İran Azerbaycanlısı kültürel aktivist, anadilde eğitim hakkı talepleriyle ilgili olarak gözaltına alınmışlardır. Aynı şekilde Kürt aktivistler gözaltına alınmış, gösterilerde yaralanmış ve öldürülmüş, 14 Şubat 2007 tarihinde yapılan bir bombola saldırının sorumlusu olmakla suçlanan bir Beluç ise beş gün sonra idam edilmiştir.

İran'ın etnik azınlıklarına yönelik baskılar artarken Uluslararası Af Örgütü devlet yekililerini, bütün İran vatandaşlarının hem yasal hem de uygulama olarak İran anayasası ve uluslararası kanunlarda belirtilen anadil ve kültürel haklara ulaşabildiğini ve bunlar için barışçıl gösteriler yapma hakkının tanındığını garanti etmeye çağırmaktadır. İran yetkilileri ayrıca polis ve yargı güçlerinin orantısız güç kullanmadıklarını, gözaltındakilerin işkence ve kötü muameleden korunduğunu, güvenlik güçleri tarafından şiddet, işkence ve öldürme vakalarıyla ilgili raporların bağımsız, tarafsız ve şeffaf olarak araştırıldığını garanti etmelidirler. Bu tür hak ihlallerinin sorumluları olarak görülen şahıslar yargı önüne çıkarılmalı ve uluslararası standartlara göre, ölüm cezası verilmeden yargılanmalıdırlar.

Raporun Azerbaycanlılarla ilgili Bölümü:

İran Azerbaycanlılarına yönelik son gözaltı dalgası, UNESCO tarafından ilan edilen 21 Şubat Dünya Anadili Günü nedeniyle yapılan barışçıl gösteriler öncesinde başlamıştır.
Söz konusu gösteriler, Azerbaycanlı nüfusun yoğun olduğu kuzey-batı şehirlerinde okullarda ve eğitim kurumlarında anadilinin (Azerbaycan Türkçesinin) kullanılması talebini desteklemekteydiler. Raporlara göre gösterileri organize eden şahıslar resmi izin almaya çalışmışlardır, ancak bunu başarıp başarmadıkları bilinmemektedir. Gözaltına alınanların çoğunluğu Tebriz, Urmiye ve diğer kuzey-batı şehirlerinde tutulup daha sonra serbest bırakılmışlardır, ancak şu anda 10-20 kişi hala gözaltındadır.

İbrahim Kazemi, Cafer Abedini ve Mehdi Mollayi, 11 Şubat 2007'de en az ikisi "Türk dilinde medrese" (-Azerbaycan- Türk dilinde eğitim) sloganını yazmaları nedeniyle gözaltına alınan 12 kişiden üçüdürler.
Raporlara göre bu şahıslar bir kaç gün boyunca gözaltında tutulup daha sonra teminat karşılığında serbest bırakılmışlardır. Cafer Abedini ve Mehdi Mollayi'nin gözaltında kötü muamele gördükleri, İstihbarat Bakanlığı memurları tarafından kusmalarına neden olan bazı içeceklerin zorla verildiği bildirilmiştir.

Urmiye'de, aralarında gazeteci ve kültürel haklar aktivisti İsmail Javadi'nin de bulunduğu yaklaşık 60 İran Azerbaycanlısı gözaltına alınmıştır. Javadi 18 Şubat 2007'de gözaltına alınmış olup halen şehrin "Doqquz Pilleh" bölgesindeki İstihbarat Bakanlığı gözaltı merkezinde tutulmaktadır.

Zenjan şehrinin Sabze meydanında yapılan barışçıl bir gösteride en az 15 kişi gözaltına alınmıştır. Gözaltına alınanlar arasında insan hakları faaliyetleriyle tanınan gazeteci Said Metinpur da bulunmaktadır. Metinpur'un, gözaltı merkezine götürülürken dudaklarının kanıyor olmasının polis tarafından saldırıya uğradığı endişesini uyandırdığı bildirilmiştir.

19 Şubat 2007'de Erdebil'de gözaltına alınan Ramin Sadıki, bu şehirde Dünya Anadili Günü kutlamalarıyla ilgili olarak gözaltına alınan yaklaşık 20 kişiden biridir. Bu kişilerden sadece o şu ana kadar serbest bırakılmamıştır ve aile bireyleri sağlık durumundan endişe etmektedirler.

Devamını oku...

İRAN - Saleh Kamrani (E), 34, Avukat ve insan hakları savunucusu

KAMUSAL BELGE - AI İndeksi: MDE 13/014/2007
06 Şubat 2007

UA 171/06 (MDE 13/067/2006, 16 Haziran 2006) ve (MDE 13/071/2006, 23 Haziran 2006) - Güvenlik Endişesi/ Sağlık Endişesi/ Olası Düşünce Mahkumu Raporuyla ilgili Ek Bilgi

İRAN - Saleh Kamrani (E), 34, Avukat ve insan hakları savunucusu

İran Azerbaycanlısı avukat ve insan hakları savunucusu Saleh Kamrani 18 Eylül 2006 günü serbest bırakılmıştır. O, 14 Haziran 2006'dan beri Evin Hapishanesinin 209. bölümünde tutuluyor olup psikolojik işkenceye maruz kalmakta, ayrıca kalp rahatsızlığı için sağlık yardımı almasına izin verilmemekteydi. Serbest bırakılmadan beş gün önce 13 Eylül 2006'da o, İran İslami Anayasasının 500. maddesine göre "sistem aleyhine propaganda " suçlamasıyla beş yıl ertelenmiş olan bir yıl hapis cezasına çarptırılmıştır.

Saleh Kamrani tecrit gözaltısında tutulup, eşinin tutuklanacağına dair tehdit edilmek dahip psikolojik işkencelere maruz kalmıştır. O ayrıca sık sık geceyarısı uzun süre sorgulanarak uykusuz bırakılmıştır. 97 günü hücre gözaltısında geçiren Kamrani, zaman zaman diğer tutukluların da onun koğuşuna getirildğini, o yüzden mahkemeyi onu hiçbir zaman diğer mahpuslarla bir yerde tutmamakla suçlayamayacağını belirtmiştir.
2006 yılının Temmız ayında Saleh Kamrani'nin davası, soruşturma için Tahran Savcılar İnkılap Ofisi 14. Şubesine gönderilmiştir. O, eşine yönelik tehditlerin son bulması ve Tahran Savcılar İnkılap Ofisi 14. Şubesinin sorgusu sırasında gözaltına alınarak Kamrani'yle kelepçelenmiş halde Evin Hapishane'sine götürülen avukatı Ramin Mohammadkhani'nin serbest bırakılması talebiyle yedi günlük bir açlık grevi yapmıştır.

Saleh Kamrani, hayatının her detayıyla ilgili sorgulanarak tehdit edilmiştir. Ona karşı yöneltilen suç kanıtlarının son 15 yılın konuşmaları, röportajları ve mektuplaşmalarını, kayıtlı telefon görüşmelerini, SMS mesajlarını, aralarında kardeşininde bulunduğu şahıslardan onun hakkında işkence altında alınan ifadeleri ve hatta Saleh Kamrani'nin kravatlı bir fotografını içerdiği belirtilmiştir. O ayrıca Uluslararası Af Örgütü gibi insan hakları kuruluşlarıyla iletişime geçmek ve aralarında İsraillilerin de bulunduğu yabancılarla bağlantı kurmakla suçlanmıştır.

Uluslararası Af Örgütü, Kamrani'nin İran Azerbaycanlıları ve diğerlerini savunan bir avukat olarak, İran'daki Azerbaycan toplumu için daha geniş haklar adına uluslararası anlaşmalarla tanınmış barışçıl ifade ve örgütlenme özgürlüğünü kullandığı faaliyetleri nedeniyle tutuklandığına inanmaktadır.

Saleh Kamrani'nin serbest bırakılışından beri, yetkililer onu ve ailesini tedirgin etmeye devam etmiş ve ona yönelik suçlamalar, mesleğini devam ettirmesine engel olarak kullanılmıştır.

Detaylı bilgi için bkz. Iran: Human rights defender and lawyer - Appeal Case: Saleh Kamrani Aİ İndeksi: MDE 13/139/2006, 20 Aralık 2006, http://web.amnesty.org/library/Index/ENGMDE131392006?open&of=ENG-IRN

Daha fazla eylem talep edilmemektedir. Başvuru gönderen herkese teşekkürler.

Devamını oku...

İRAN - Asgar Akbarzadeh (Esger Ekberzade) (E), 21 yaşında, öğrenci

KAMUSAL BELGE - AI İndeksi: MDE 13/013/2007
2 Şubat 2007

UA 309/06 (MDE 13/124/2006, 17 Kasım 2006) – Tecrit Gözaltısı/ İşkence Tehlikesi Raporuyla ilgili Ek Bilgi

İRAN - Asgar Akbarzadeh (Esger Ekberzade) (E), 21 yaşında, öğrenci

İran Azerbaycanlısı öğrenci Esger Ekberzade 21 Aralık'ta Erdebil İnkılap Mahkemesinin 14. Şubesinin kararıyla 70 milyon riyal (7.500 dolardan fazla) teminat karşılığında serbest bırakılmıştır. Ona karşı yöneltilen suçlamaların "sistem aleyhine propaganda"yı içerdiği, bunun 23 Eylül'de İran eğitim yılının ilk gününde Azerbaycan Türkçesinde eğitim için planlanan gösterilerle ilgili bildiriler çoğaltarak yaymasıyla ilgili olduğu sanılmaktadır. O ayrıca diğer bir davanın sonucunu beklemektedir.

Erdebil Peyam-i Nur Üniversitesi kimya bölümü öğrencisi olan Esger Ekberzade'nin 15 Ekim'de İstihbarat Bakanlığı (Ettelaat) memurları olduğu sanılan sivil giyimli memurlar tarafından gözaltına alınmıştır. Ertesi gün Erdebil İnkılap Mahkemesinin 14. Şubesi onu "sistem aleyhine propaganda"yla suçlayarak teminatı 70 milyon riyal olarak belirlemiştir. Ailenin teminat için kefil bulamaması üzerine Ekberzade Erdebil Hapishanesine nakledilmiştir. Ancak 1 Kasım'da, ailesine haber verilmeden o İstihbarat Bakanlığının gözaltı merkezine götürülmüştür, burda sandalyeye bağlı ve gözleri bağlanmış halde şiddetle dövülerek işkence gördüğü sanılmaktadır. O açlık grevine başlayarak beş gün sonra Kasım ayının sonlarında Erdebil Hapishanesine geri götürülmüştür, burda ailesine ziyaret izni verilmiştir.

Bundan önce Ekberzade'nin ailesi, onun nerde tutulduğunu öğrenmek için yoğun çaba göstermiş, ancak İstihbarat Bakanlığı memurları tarafından tutuklanmakla tehdit edilerek insan hakları savunucularına hiçbir şey söylememeleri konusunda uyarılmışlardır. Ailenin telefon bağlantılarının kesildiği bildirilmiştir.

Esger Ekberzade daha önce 24 Mayıs 2006'da, İran'ın Azerbaycan bölgelerinde kitlesel protesto gösterilerinin yapıldığı dönemde gözaltına alınmış ve 12 gün sonra serbest bırakılmıştı. Gözaltına alınmadan önce İstihbarat Bakanlığı memurları iki kez ailenin evine bu amaçla gitmişlerdi. Erdebil şehrindeki gösterinin yapıldığı 27 Mayıs günü (Ekberzade o gün gözaltındaydı), memurlar ailenin telefon bağlantısını kesmiş ve evi aramış, ancak hiçbir şeye el koymamışlardı. Esger Ekberzade 25 ve 26 Mayıs günleri Erdebil İnkılap Mahkemesi'nde "devlet güvenliği aleyhine faaliyet" suçlamasıyla yargılanarak ertesi gün Erdebil Hapishanesine nakledilmişti. 8 Haziran 2006'da, o 50 milyon riyal (yaklaşık 5600 dolar) teminat karşılığında serbest bırakılmıştı. Ekberzade 11 Ocak günü Erdebil İnkılap Mahkemesi 105. şubesinde "Karışıklıklarda yer almak" suçlamasıyla yargılandı. Karar hala duyurulmadı.

GENEL BİLGİLENDİRME: 2006 yılının Mayıs ayında İran'ın Azerbaycan Türk nüfusunun çoğunlukta olduğu kuzey-batı şehirlerinde, 12 Mayıs günü devlet gazetesi "İran"da yayınlanan ve Azerbaycanlıların çoğunun hakaretamiz olarak kabul ettikleri karikatürler protesto edildi. Bu gösterilerde yüzlerce katılımcı gözaltına alındı. Gözaltına alınanların bir kısmının işkence gördükleri ve tedaviye ihtiyaç duydukları bildirildi. Adı geçen gazete 23 Mayıs günü geçici olarak kapatıldı ve editörü ile karikatürlerin çizeri gözaltına alındı. İran'daki Azerbaycanlı kaynakların belirttiğine göre güvenlik güçlerinin müdaheleleri sonucu onlarca protestocu öldürüldü ve yüzlercesi yaralandı. Güvenlik güçleri gösterilerde ölenlerin olduğunu reddettiler, ancak 29 Mayıs günü bir polis memuru Sulduz (Negede) şehrindeki protestolarda 4 kişinin öldüğünü ve 43 kişinin yaralandığını açıkladı.Tutuklananlardan bazıları hapis ve kırbaç cezalarına çarptırıldılar.

ÖNERİLEN EYLEM: Lütfen Farsça, İngilizce, Arapça ya da kendi dilinizde bir mektup yazarak en kısa sürede gönderin. Mektubunuzda:

- Esger Ekberzade'nin teminat karşılığında serbest bırakılmasını memnuniyetle karşıladığınızı belirtin;

- Ona karşı yöneltilen suçlamalar, kanıtlar ve görülecek dava celseleriyle ilgili detaylı bilgi isteyin;

- Gözaltında işkence iddialarının soruşturulmasını ve sorumluların yargılanmasını talep edin;

- Yetkililere, Esger Ekberzade'nin dava sürecinin uluslararası adil yargılama standartlarına uyacağını garanti etmeleri çağrısında bulunun;

- Eğer Esger Ekberzade, İran'daki Azerbaycan toplumu adına yürüttüğü barışçıl faaliyetlerle suçlanarak, ya da ifade ve örgütlenme özgürlüğünü kullandığı için tutuklanmışsa Uluslararası Af Örgütü'nün onu bir vicdan mahpusu (düşünce suçlusu) sayarak hiç bir ön koşul olmadan bir an önce serbest bırakılmasını talep edeceğini bildirin.

Devamını oku...