İRAN - Sa'id Metinpour - gazeteci, Azerbaycanlı kültürel haklar aktivisti ve kardeşi Elirza Metinpou

KAMUSAL BELGE - AI İndeksi: MDE 13/019/2008
30 Ocak 2008

UA 137/07 MDE 13/068/2007, 7 Haziran 2007 ve (MDE 13/106/2007, 23 Ağustos 2007) - İşkence ve Kötü Muamele Korkusu/ Güvenlik Endişesi Raporlarıyla ilgili Ek Bilgi

İRAN - Sa'id Metinpour (E) (Said Metinpur) - gazeteci, Azerbaycanlı kültürel haklar aktivisti ve kardeşi Elirza Metinpour (Ali Rıza Metinpur)

Said Metinpur 25 Mayıs 2007 tarihinde ülkenin kuzey-batısındaki Zenjan şehrinde gözaltına alınmış olup Tahran'daki Evin Hapishanesinin 209. bölümünde tutulmaktadır. Yetkililer, videoya kaydedilecek olan itiraflar almak amacıyla ona işkence etmişlerdir. 28 Ağustos'ta İstihbarat Bakanlığı kardeşi Ali Rıza Metinpur'u gözaltına almıştır, onun da Evin Hapishanesine nakledilerek işkence gördüğü bildirilmektedir. Metinpur kardeşlere yönelik resmi suçlamalarla ilgili bilgi yoktur.

Eşi Atiye Taheri, Said Metinpur'u 17 Aralık'ta ziyaret edebilmiştir. Açıklamalarına göre Metinpur'un sağlık durumu oldukça kötü olup aşırı kilo kaybı ve saç dökülmesi vardır. Metinpur, gözaltı sürecinin büyük bir bölümünde tecritte tutulmuştur. Serbest bırakılması için istenen kefalet yaklaşık 540 bin dolar olup, ailesinin karşılayamadığı bir miktardır.

Uluslararası Af Örgütü, Said ve Ali Rıza Metinpur'un İran'daki Azerbaycan toplumu adına yürüttükleri barışçıl aktiviteler nedeniyle gözaltına alınan birer vicdan mahpusu (düşünce suçlusu) olduğuna inanmaktadır. Metinpur kardeşler daha önce yetkililerden tarafından Azerbaycan Türkçesinde eğitime yönelik çıkarılan engellerin protesto edildiği gösterilere katılmaları nedeniyle gözaltına alınmışlardır.Said Metinpur, İran'daki Azerbaycan toplumunun anadil ve kültürel hakları savunucusu olup günlük gazete Merdom-e nov ve bazı yerel yayınlarda çıkan yazılarında, İran yetkililerinin Azerbaycanlılara yönelik baskısını eleştirmiştir.

GENEL BİLGİLENDİRME: İrandaki Azerbaycanlılar çoğunlukla Şii Müslüman olup Türki bir dil konuşurlar. İran'ın en büyük azınlığı olup resmi istatistiklere göre nüfusun %25-30'luk bölümünü oluşturan bu halk genelde ülkenin kuzeyinde ve başkent Tahran'da yaşamaktadır. İrandaki Azerbaycanlıların çoğu, anayasal hakları olan Azerbaycan Türkçesinde eğitim dahil olmak üzere daha geniş kültürel haklar talep etmektedirler. İran Anayasasının 15. Maddesine göre: "İran halkının resmi ve ortak dili Farsçadır. Resmi yazışmalar, metinler ve senetler ve okullarda okutulan ders kitaplarının bu dilde olması gerekir. Fakat basında ve toplu iletişim araçlarında yerel ve etnik dillerin kullanılması ve okullarda Farsçanın yanında yerel edebiyatın okutulması (öğretilmesi) serbesttir".

Küçük bir azınlık İran Azerbaycanı’nın İran’dan ayrılarak Azerbaycan Cumhuriyeti’ne katılmasını desteklemektedir. İran Devlet yetkilileri sınır bölgelerinde yaşayan azınlık halklarına son yıllarda giderek artan bir kuşkuyla bakmakta ve bu toplumların huzursuzluğunu İngiltere’nin ve ABD’nin kışkırtması olarak görmektedir. Azerbaycan kültürel kimliğini ve anadili kullanım haklarını savunanlar genellikle pan-Türkizm yayılmacılığı yaparak ülke güvenliğine karşı eylemlerde bulunmak” gibi belli belirsiz sözlerle bezenmiş suçlamalarla karşılaşmaktadırlar.

2006 yılının Mayıs ayında İran'ın Azerbaycan Türk nüfusunun çoğunlukta olduğu kuzey-batı şehirlerinde, 12 Mayıs günü devlet gazetesi "İran"da yayınlanan ve Azerbaycanlıların çoğunun hakaretamiz olarak kabul ettikleri karikatürler protesto edildi. Bu gösterilerde yüzlerce katılımcı gözaltına alındı. Diğer gözaltı dalgaları 2006 yılının Eylül ayında eğitim yılının başlangıcının boykotu, 2007'nin Şubat ayında Uluslararası Anadili Günü kutlamaları ve 2006 Mayıs gösterilerinin yıldönümü gibi Azerbaycan topluluğu için önemli olan tarihlerde gerçekleşti.

ÖNERİLEN EYLEM: Lütfen Farsça, İngilizce, Fransızca, Arapça ya da kendi dilinizde bir mektup yazarak en kısa sürede gönderin. Mektubunuzda:

- İran'daki Azerbaycan toplumu adına yürüttükleri barışçıl aktiviteler nedeniyle gözaltına alınan birer vicdan mahpusu (düşünce suçlusu) olan Said ve Ali Rıza Metinpur'un hiç bir ön koşul olmadan bir an önce serbest bırakılmalarını talep edin;

- Yetkililerden, Said ve Ali Rıza Metinpur'a ailesiyle düzenli iletişim kurma ve avukat tutma izni verilmesini, ayrıca talep ederlerse sağlık yardımı sağlanmasını isteyin;

- Yetkililere, Said ve Ali Rıza Metinpur'a yönelik işkence iddialarını soruşturarak sorumluları yargılamaları çağrısında bulunun;

- İran Anayasasının 38. maddesinde, gözaltındakilerden baskı altında ve zor kullanarak itiraf alınmasının yasaklandığını hatırlatın.

Devamını oku...

Sağlık Endişesi: Behrouz Seferi , Layla Heydari Seferi'nin eşi

KAMUSAL BELGE
AI Indeks: MDE 13/015/2008

25 Ocak 2008 - UA 21/08 İşkence/ Olası Düşünce Mahkumları/ Sağlık Endişesi

İRAN

Behrouz Seferi (Behruz Seferi) (E) İran Azerbaycanlısı
Layla Heydari (Leyla Heydari) (K), Seferi'nin eşi

İran'daki Azerbaycanlılara daha geniş anadil kullanım hakları verilmesi için kampanya yürüten Behruz Seferi, suçlamaları belirtilmeden ve mahkemeye çıkarılmadan Mayıs'ın son günleri ya da Haziran'ın başından beri gözaltındadır. Eşi Leyla Heydari ise 28 Ağustos'tan beri gözaltında tutulmaktadır. Her iki aktivist Tahran'ın Evin Hapishanesinde tutulmakta ve işkence gördükleri iddia edilmektedir. Mahkumların hiçbirinin avukat tutmasına izin verilmemektedir.

Behruz Seferi, İran'da devlet gazetesinde Azerbaycanlıların büyük çoğunluğunu rencide eden bir karikatürün yayınlanmasının birinci yıldönümündeki gösterilerden hemen sonra gözaltına alınmıştır. 4 Aralık gününe kadar yaşadığı Zenjan şehrinde tutulan aktivist daha sonra Evin Hapishanesine yerleştirilmiştir.

Leyla Heydari'nin işlettiği ve Azerbaycanla ilgili kitaplar, müzik cdleri ve diğer kültürel eşyalar satan mağaza 2006'da yetkililer tarafından kapatıldı. Heydari, eşinin gözaltına alındığını duyurmaması konusunda yetkililerden uyarılar almış ancak 28 Ağustos'ta İstihbarat Teşkilatına eşini ziyaret etmeye çağrılmış ve orda tutuklanmıştır. Heydari de eşiyle birlikte 4 Aralık günü Evin Hapishanesine götürülmüştür.

Aileleri mahkumları ziyaret etmeye 31 Aralık'ta izin alabilmişler ve onların "itiraf vermeleri için" işkence gördüklerini düşündüklerini açıklamışlardır. Leyla Heydari'nin sağlık durumunun kötü olduğu ve şiddetli baş ağrıları çektiği, ancak çok az sağlık yardımı verildiği bildirilmiştir. Heydari'nin ayrıca kalbinde sorun olduğu ve hapishanenin sağlık bölümüne götürülmek zorunda kaldığı, ordaki yetkililerin ise Heydari'ye hapishane dışında tedavi izni verilmesi gerektiğini söyledikleri belirtilmiştir.

GENEL BİLGİLENDİRME: İrandaki Azerbaycanlılar çoğunlukla Şii Müslüman olup Türki bir dil konuşurlar. İran'ın en büyük azınlığı olarak bilinen bu halk genelde ülkenin kuzeyinde ve başkent Tahran'da yoğundurlar. İrandaki Azerbaycanlıların çoğu, anayasal hakları olan Azerbaycan Türkçesinde eğitim dahil olmak üzere daha geniş kültürel haklar talep etmektedirler. Küçük bir azınlık İran Azerbaycanı’nın İran’dan ayrılarak Azerbaycan Cumhuriyeti’ne katılmasını desteklemektedir. Azerbaycan kültürel kimliğini ve anadili kullanım haklarını savunanlar genellikle pan-Türkizm yayılmacılığı yaparak ülke güvenliğine karşı eylemlerde bulunmak” gibi belli belirsiz sözlerle bezenmiş suçlamalarla karşılaşmaktadır.
2006 yılının Mayıs ayında, Azerbaycanlı nüfusun çoğunlukta olduğu kuzeybatı şehirlerinde, İran devlet gazetesinin Azerbaycanlılara yönelik hakaret içeren yayınına karşı protestolar başladı. Yüzlerce katılımcı protestolar sırasında ve sonrasında tutuklandı. 2006 yılının Eylül ayında eğitim-öğretim yılının boykotu, 2007 yılının Şubat ayında Dünya Anadili kutlamaları ve 2006 Mayıs protestolarının yıldönümleri gibi Azerbaycan toplumu için önemli olan diğer tarihlerde de gözaltı dalgaları yaşanmaktadır.
İran Devlet yetkilileri sınır bölgelerinde yaşayan azınlık halklarına son yıllarda giderek artan bir kuşkuyla bakmakta ve bu toplumların huzursuzluğunu İngiltere’nin ve ABD’nin kışkırtması olarak görmektedir.

ÖNERİLEN EYLEM: Lütfen Farsça, İngilizce, Arapça, Fransızca ya da kendi dilinizde bir mektup yazarak en kısa sürede gönderin. Mektubunuzda:

- Behruz Seferi ve eşi Leyla Heydari'nin aylardır suçlamaları belirtilmeden gözaltında tutulmaları nedeniyle endişe duyduğunuzu belirtin ve bunun sebebini sorun;

- Yetkililerden, adli bir suçla adaletli bir şekilde yargılanmadıkları takdirde sadece İran Azerbaycanlıları adına yürüttükleri barışçıl faaliyetler yüzünden gözaltına alınmışlarsa aktivistlerin hiç bir ön şart olmadan hemen serbest bırakılmalarını talep edin;

- Yetkililere Behruz Seferi ve Leyla Heydari'nin işkenceye maruz kaldıklarına dair raporları değerlendirmeleri ve sorumluları yargılamaları çağrısında bulunun;

- İran Anayasasının 38. maddesinde, gözaltındakilerden baskı altında ve zor kullanarak itiraf alınmasının yasaklandığını hatırlatın.

Devamını oku...

Uluslararası Af Örgütü- İran'da İnsan Hakları Durumu: 2007 Yıllık Raporu

İran İslam Cumhuriyeti

Devlet Başkanı: İran İslam Cumhuriyeti Lideri: Ayetullah Seyyid Ali Hamaney
Hükümet Başkanı: Cumhurbaşkanı: Dr. Mahmud Ahmedinejad
Ölüm Cezası: Uygulanıyor
Nüfus: 71.2 milyon
Ortalama Yaşam Süresi: 70.2 yaş
5 yaş altı ölüm (e/k): 1.000'de 32/31
Yetişkinlerde okuma yazma oranı: yüzde 82.4

Yetkililer muhalif düşünceleri bastırmaya devam etmektedirler. Gazeteciler, yazarlar, bilim adamları, kadın hakları ve toplumsal aktivistler keyfi olarak gözaltına alınmakta, yolculuk yasağı getirilmekte, sivil toplum örgütlerinin kapatılmakta ve rahatsız edilmektedirler. Büyük kısmı Kürt ve Beluci topluluklar tarafından yönetilen silahlı muhalefet ve İran devletinin azınlık topluluklarına yönelik baskıları devam etmektedir. Kadınlara yönelik ayrımcılık yasalarda ve uygulamadaki yerini korumuştur. İşkence kötü muamele hapishane ve gözaltı merkezlerinde yaygın olarak görülmektedir. Nisan ayında duyurulan resmi güvenlik önlemleri sonrası idam edilenlerin sayısı hızla artmış, yedisi çocuk en az 335 kişi idam edilmiştir. Taşlayarak öldürme, kırbaçlama ve organ kesme cezaları halen uygulamadadır.

Azınlıklara Yönelik Baskı
Kültürel ve siyasi haklarının tanınması için kampanyalar yürüten İran'ın etnik azınlıklarına yönelik baskılar devam etmektedir.

Azerbaycanlılar
İran Azerbaycanlısı yüzlerce aktivist, 21 Şubat Uluslararası Anadili Günü'nde yapılan barışçıl gösterilerle ilgili olarak gözaltına alınmışlardır. Göstericiler, anadillerinin okullarda ve İran'ın Azerbaycanlı nüfusunun yoğun olduğu kuzeybatı bölgesindeki diğer eğitim kurumlarında kullanılmasını talep etmişlerdir.

Avukat ve insan hakları savunucusu olan vicdan mahpusu (düşünce suçlusu) Saleh Kamrani, Ağustos ve Aralık ayları arasında Evin Hapishanesinde gözaltında tutulmuştur. O 2006 yılının Eylül ayında "sistem aleyhine propaganda yaymak" suçlamasıyla beş yıl ertelenen bir yıl hapis cezasına çarptırılmıştı. Gözaltına alınmasının bu cezayla bağlantılı olup olmadığı bilinmemektedir.

Devamını oku...