Uluslararası Af Örgütü- İran'da İnsan Hakları Durumu: 2008 Yıllık Raporu

Yetkililer ifade, örgütlenme ve toplanma özgürlüğüne yoğun kısıtlamalar getirmeye devam etmektedirler. Onlar sivil toplum aktivistlerine, kadın hakları ve diğer insan hakları savunucularına ve azınlık hakları aktivistlerine baskı yapmaktadırlar. Aktivistler gözaltına alınmakta, tutuklanmakta ve çoğunlukla adil olmayan yargı süreçlerinden geçmekte olup, yolculuk yasağı getirilmesi ve toplantılarının dağıtılması gibi sorunlarla karşılaşmaktadırlar. Gözaltındakilere yönelik işkence ve kötü muamele yaygın olup cezasız kalmaktadır. Raporlara göre kırbaçlama ve organ kesme cezaları uygulanmaktadır. En az 346 kişinin idam edildiği bilinmektedir , ancak gerçek sayının daha yüksek olmasına ihtimal verilmektedir. İki erkek taşlanarak öldürülmüştür. İdam edilenler arasında sekiz çocuk suçlu da vardır.

İran İslam Cumhuriyeti

Devlet Başkanı: İran İslam Cumhuriyeti Lideri: Ayetullah Seyyid Ali Hamaney
Hükümet Başkanı: Cumhurbaşkanı: Dr. Mahmud Ahmedinejad
Ölüm Cezası: Uygulanıyor
Nüfus: 72.2 milyon
Ortalama Yaşam Süresi: 70.2 yaş
5 yaş altı ölüm (e/k): 1.000'de 35/34
Yetişkinlerde okuma yazma oranı: yüzde 82.4

Azınlıklara Yönelik Baskı - Ayrımcılık
Azınlık dillerinin okullarda ve devlet binalarında kullanımının yasaklanması devam etmektedir. Azınlıkların siyasete daha fazla katılımı ile ekonomik, sosyal ve kültürel haklarının tanınması için kampanyalar yürütenler tehditler, gözaltı ve tutuklamalarla yüzleşmektedirler. Azınlık mensuplarının kamu sektöründe istihdama erişimi "gozineş" (seçim) kanunlarıyla engellenmektedir. Bir çok kadın, dışlanmış dini ve etnik azınlıkların mensubu olmaları ve kimi toplumlarda, örneğin Beluci ve Kürt topluluklarında kadına yüklenen aşağı konum nedeniyle iki kat baskı görmektedirler.

Azerbaycanlılar
Aktivistler, İran Azerbaycanlılarının çoğunlukta bulunduğu bölgelerde Azerbaycan Türk dilinin okul ve devlet hizmetlerinde kullanılmasını talep etmeye devam etmektedirler. Şubat ayında, Uluslararası Anadil Günü kutlamalarıyla ilgili onlarca aktivist gözaltına alınmıştır. "Milli güvenlik aleyhine faaliyet"le suçlanan dört aktivist Eylül ve Kasım ayları arasında tecrit gözaltısında tutulmuşlardır. Onlar, üniversite ve okulların Azerbaycan Türkçesinde eğitim olmaması nedeniyle sembolik olarak bir gün boykot edilmesi sırasında tutuklanan 18 kişi arasında olup akıbetleri bilinmemektedir.

Esger Ekberzade, "illegal siyasi parti kurmak", " 'Pan-Türkist' belgeler oluşturmak ve yaymak", "Azerbaycan kültürüyle ve geleneksel dansıyla ilgili topluluklarda yer almak" ve "insan hakları sitelerine bilgi göndermek" suçlamalarıyla Aralık ayında Erdebil'deki bir mahkeme tarafından Sistan-Beluçistan eyaletinde geçirilmek üzere beş yıl hapis cezasına çarptırılmıştır.

Devamını oku...

Azerbaycanlı Kültürel AKtivistler:Sağlık Endişesi/ İşkence ve Kötü Muamele Korkusu

KAMUSAL BELGE
AI Indeks: MDE 13/078/2008
5 Haziran 2008

UA 158/08 Sağlık Endişesi/ İşkence ve Kötü Muamele Korkusu/ Olası Düşünce Mahkumları

İRAN

Azerbaycanlı Kültürel AKtivistler:

Hasan Asadi, (ya da Hesen Esedi) (E), 30
Ali Sadeqi (ya da Ali Sadıki) (m), 35
Hojjat Tarverdian (Hoccet Tarverdiyan) (E), 40
Akbar Hosseinzadeh (Ekber Hüseyinzade) (E), 34
Ahad Razavi (ya da Ehed Rezevi), (E), 20
Amir Mohammad Banai Sadeq (Emir Muhammed Benayi Sadık) (E)

Ve diğer yüzlercesi..

Yukarıda adları belirtilen şahıslar, 16 Mayıs'tan beri gözaltında tutulan yüzlerce kişiden birkaçıdırlar. Onlar 2006 yılının Mayıs ayında devlet gazetesinde, Azerbaycanlıların büyük çoğunluğu tarafından hakaret olarak kabul edilen bir yayına karşı yapılan protesto gösterilerinin yıldönümünde gözaltına alınıp, işkence ve kötü muamele görme riski altındadırlar. Emir Muhammed Benayi Sadık ve Ehed Rezevi'nin son birkaç günde işkenceye maruz kaldıkları açıklanmıştır.

Azerbaycanlı aktivist Hasan Asadi, protestoların yıldönümü olan 22 Mayıs 2008'den birkaç gün önce kaybolmuştur. Aile bireyleri, Asadi'nin nerde tutulduğuna dair hiçbir bilgileri olmadığını ve yetkililer tarafından, durumu kamu gündemine getirmemeleri konusunda tehdit edildiklerini bildirmişlerdir. Buna rağmen aile konuyu gizli tutmamaya karar vermiştir. Hasan Asadi daha önce 2007 yılında birkaç ay gözaltında tutulmuş ve işkenceye maruz kalmıştır.

Ali Sadıki, 16 Mayıs günü Tebriz'deki işyerinde güvenlik güçleri tarafından gözaltına alınmıştır. Memurlar işyerini ararken 2006 yılındaki yayının protesto gösterilerinin yıldönümüyle ilgili ilanlar bulmuşlardır. Güvenlik güçleri daha sonra Sadıki'nin evini, yetkileri olmadığı halde aramış ve bilgisayarına, kitaplarına, cd ve posterlerine el koymuşlardır. Merkezi Kanada'da olan İran'daki Azerbaycanlı Siyasi Mahpusları Savunma Birliği'nin verdiği bilgilere göre evinin aranması 22 Mayıs'a kadar devam etmiştir. 22 Mayıs günü ailesi, Sadıki'nin Tebriz'deki İstihbarat Teşkilatı Merkezinde hücrede tutulduğunu öğrenmişlerdir. Aktivistin neyle suçlandığı halen bilinmemektedir.

Hoccet Tarverdiyan 21 Mayıs günü Tebriz'de bir gösterinin başladığı sıralarda tutuklanmıştır. Güvenlik güçleri katılımcılara saldırmış, yüzlerine göz yaşartıcı gaz sıkmış ve dövmüşlerdir. 27 Mayıs günü aile bireyleri, Tarverdiyan'ın Tebriz'in Bağ-ı Şumal bölgesindeki İstihbarat Teşkilatı merkezinde tutulduğu bilgisini almışlardır. Tarverdiyan'a yönelik suçlamalar belirtilmemiştir.

Emir Muhammed Benayi Sadık ve Ehed Rezevi, söz konusu yayının yıldönümü nedeniyle ilanlar basarken evlerinde gözaltına alınmışlardır. İstihbarat Teşkilatının Tebriz'deki sorgulama merkezinden yeni serbest kalan bazı şahısların verdikleri bilgilere göre Benayi Sadık ve Ehed Rezevi işkenceye maruz kalıp acil sağlık yardımına ihtiyaç duymaktadırlar.
Emir Muhammed Benayi Sadık'in dövülmesi, bacağındaki bir yaranın ağırlaşmasına sebep olmuştur. Serbest bırakılan mahkumların ifadelerine göre Benayi Sadık şiddetli ağrılar çekmekte, ancak İstihbarat Teşkilatı yetkilileri sağlık yardımı almasına izin vermemektedirler.

Ekber Hüseyinzade, 19 Mayıs akşamı Tebriz'deki mağazasında gözaltına alınmıştır. Görgü tanıklarının ADAPP'a ilettikleri bilgilere göre, "Devrim Muhafızları" teşkilatında görev yapan dört memur mağazaya girip müşterilere dışarı çıkmalarını söylemiş ve mağazayı aramışlardır. Ekber Hüseyinzade'yi gözaltına alan memurlar ayrıca en az dört bilgisayara, birçok CDye, kitaplara ve belgelere el koymuşlardır. Gözaltına alınmasından sonra ailesi Hüseyinzade'nin nerde tutulduğunu öğrenmeye çalışmış ancak başarısız olmuşlardır.

GENEL BİLGİLENDİRME:

İran Azerbaycanlıları çoğunlukla Şii inançlıdırlar ve İran nüfusunun %25-30'luk bir oranını oluşturup İran’ın en büyük azınlığı olarak bilinmektedirler. Çoğunlukla İran'ın kuzeyinde yaşayan bu topluluk, topluma entegre olmuş olsa bile, son yıllarda Anayasada tanınmış olan Azerbaycan Türkçesinde eğitim ve Azerbaycan'ın kültürel ve tarihi bayramlarını kutlama isteklerinin yanı sıra başka kültürel ve dil hakları istekleri bariz şekilde artmıştır. Ancak bu talepler İran devlet yetkilileri tarafından bastırılmaktadır.

2006 yılının Mayıs ayında, Azerbaycanlı nüfusun çoğunlukta olduğu kuzeybatı şehirlerinde, İran devlet gazetesinin Azerbaycanlılara hakaret eden yayınına karşı protestolar başladı. Yüzlerce katılımcı tutuklandı ve raporlara göre birçok kişi güvenlik güçleri tarafından öldürüldü, ancak resmi kaynaklar tutuklanan ve öldürülenlerin sayısını daha düşük gösterdiler. 2006 protestolarının yıldönümünde yüzlerce Azerbaycanlı, kültürel kimliklerini savunmak için sokaklara çıktılar.

ÖNERİLEN EYLEM: Lütfen Farsça, İngilizce, Türkçe ya da kendi dilinizde bir mektup yazarak en kısa sürede gönderin. Mektubunuzda:

- Yetkilileri, Azerbaycanlı aktivistler Hasan Asadi, Ali Sadıki, Hoccet Tarverdiyan, Ekber Hüseyinzade, Ehed Rezevi ve Emir Muhammed Benayi Sadık'ın işkence ve kötü muameleye maruz kalmadıklarını garanti etmeye çağırın;

- Yetkililerden, altı aktiviste aileleriyle düzenli iletişim kurma ve avukat tutma izni verilmesini, ayrıca gerekirse sağlık yardımı sağlanmasını isteyin;

- İran Anayasasının 38. maddesinde, gözaltındakilerden baskı altında ve zor kullanarak itiraf alınmasının yasaklandığını hatırlatın;

- Yetkililere, 16 Mayıs'tan itibaren gözaltında tutulan herkesi, adli bir suçla yargılanmadıkları halde serbest bırakmaları çağrısında bulunun ve eğer İran Azerbaycanlılarına daha geniş kültürel haklar sağlamak için düzenledikleri şiddet içermeyen barışçıl aktiviteler nedeniyle gözaltında tutuluyorlarsa, hemen ve şartsız bir şekilde serbest bırakılmaları gerektiğini belirtin.

Devamını oku...