İRAN - Sa'id Metinpour - gazeteci, Azerbaycanlı kültürel haklar aktivisti ve kardeşi Elirza Metinpou

KAMUSAL BELGE - AI İndeksi: MDE 13/019/2008
30 Ocak 2008

UA 137/07 MDE 13/068/2007, 7 Haziran 2007 ve (MDE 13/106/2007, 23 Ağustos 2007) - İşkence ve Kötü Muamele Korkusu/ Güvenlik Endişesi Raporlarıyla ilgili Ek Bilgi

İRAN - Sa'id Metinpour (E) (Said Metinpur) - gazeteci, Azerbaycanlı kültürel haklar aktivisti ve kardeşi Elirza Metinpour (Ali Rıza Metinpur)

Said Metinpur 25 Mayıs 2007 tarihinde ülkenin kuzey-batısındaki Zenjan şehrinde gözaltına alınmış olup Tahran'daki Evin Hapishanesinin 209. bölümünde tutulmaktadır. Yetkililer, videoya kaydedilecek olan itiraflar almak amacıyla ona işkence etmişlerdir. 28 Ağustos'ta İstihbarat Bakanlığı kardeşi Ali Rıza Metinpur'u gözaltına almıştır, onun da Evin Hapishanesine nakledilerek işkence gördüğü bildirilmektedir. Metinpur kardeşlere yönelik resmi suçlamalarla ilgili bilgi yoktur.

Eşi Atiye Taheri, Said Metinpur'u 17 Aralık'ta ziyaret edebilmiştir. Açıklamalarına göre Metinpur'un sağlık durumu oldukça kötü olup aşırı kilo kaybı ve saç dökülmesi vardır. Metinpur, gözaltı sürecinin büyük bir bölümünde tecritte tutulmuştur. Serbest bırakılması için istenen kefalet yaklaşık 540 bin dolar olup, ailesinin karşılayamadığı bir miktardır.

Uluslararası Af Örgütü, Said ve Ali Rıza Metinpur'un İran'daki Azerbaycan toplumu adına yürüttükleri barışçıl aktiviteler nedeniyle gözaltına alınan birer vicdan mahpusu (düşünce suçlusu) olduğuna inanmaktadır. Metinpur kardeşler daha önce yetkililerden tarafından Azerbaycan Türkçesinde eğitime yönelik çıkarılan engellerin protesto edildiği gösterilere katılmaları nedeniyle gözaltına alınmışlardır.Said Metinpur, İran'daki Azerbaycan toplumunun anadil ve kültürel hakları savunucusu olup günlük gazete Merdom-e nov ve bazı yerel yayınlarda çıkan yazılarında, İran yetkililerinin Azerbaycanlılara yönelik baskısını eleştirmiştir.

GENEL BİLGİLENDİRME: İrandaki Azerbaycanlılar çoğunlukla Şii Müslüman olup Türki bir dil konuşurlar. İran'ın en büyük azınlığı olup resmi istatistiklere göre nüfusun %25-30'luk bölümünü oluşturan bu halk genelde ülkenin kuzeyinde ve başkent Tahran'da yaşamaktadır. İrandaki Azerbaycanlıların çoğu, anayasal hakları olan Azerbaycan Türkçesinde eğitim dahil olmak üzere daha geniş kültürel haklar talep etmektedirler. İran Anayasasının 15. Maddesine göre: "İran halkının resmi ve ortak dili Farsçadır. Resmi yazışmalar, metinler ve senetler ve okullarda okutulan ders kitaplarının bu dilde olması gerekir. Fakat basında ve toplu iletişim araçlarında yerel ve etnik dillerin kullanılması ve okullarda Farsçanın yanında yerel edebiyatın okutulması (öğretilmesi) serbesttir".

Küçük bir azınlık İran Azerbaycanı’nın İran’dan ayrılarak Azerbaycan Cumhuriyeti’ne katılmasını desteklemektedir. İran Devlet yetkilileri sınır bölgelerinde yaşayan azınlık halklarına son yıllarda giderek artan bir kuşkuyla bakmakta ve bu toplumların huzursuzluğunu İngiltere’nin ve ABD’nin kışkırtması olarak görmektedir. Azerbaycan kültürel kimliğini ve anadili kullanım haklarını savunanlar genellikle pan-Türkizm yayılmacılığı yaparak ülke güvenliğine karşı eylemlerde bulunmak” gibi belli belirsiz sözlerle bezenmiş suçlamalarla karşılaşmaktadırlar.

2006 yılının Mayıs ayında İran'ın Azerbaycan Türk nüfusunun çoğunlukta olduğu kuzey-batı şehirlerinde, 12 Mayıs günü devlet gazetesi "İran"da yayınlanan ve Azerbaycanlıların çoğunun hakaretamiz olarak kabul ettikleri karikatürler protesto edildi. Bu gösterilerde yüzlerce katılımcı gözaltına alındı. Diğer gözaltı dalgaları 2006 yılının Eylül ayında eğitim yılının başlangıcının boykotu, 2007'nin Şubat ayında Uluslararası Anadili Günü kutlamaları ve 2006 Mayıs gösterilerinin yıldönümü gibi Azerbaycan topluluğu için önemli olan tarihlerde gerçekleşti.

ÖNERİLEN EYLEM: Lütfen Farsça, İngilizce, Fransızca, Arapça ya da kendi dilinizde bir mektup yazarak en kısa sürede gönderin. Mektubunuzda:

- İran'daki Azerbaycan toplumu adına yürüttükleri barışçıl aktiviteler nedeniyle gözaltına alınan birer vicdan mahpusu (düşünce suçlusu) olan Said ve Ali Rıza Metinpur'un hiç bir ön koşul olmadan bir an önce serbest bırakılmalarını talep edin;

- Yetkililerden, Said ve Ali Rıza Metinpur'a ailesiyle düzenli iletişim kurma ve avukat tutma izni verilmesini, ayrıca talep ederlerse sağlık yardımı sağlanmasını isteyin;

- Yetkililere, Said ve Ali Rıza Metinpur'a yönelik işkence iddialarını soruşturarak sorumluları yargılamaları çağrısında bulunun;

- İran Anayasasının 38. maddesinde, gözaltındakilerden baskı altında ve zor kullanarak itiraf alınmasının yasaklandığını hatırlatın.