İRAN’DA AZERBAYCANLI SİYASİ AKTİVİST VE GAZETECİLERİN TUTUKLANMASI DEVAM ETMEKTEDİR

ASMEK KURUCU ÜYESİ TUTUKLANDI

Mayıs – Haziran 2006 ayaklanması(İran devletinin resmi gazetesi olan İran gazetesindeki bir karikatür bu ayaklanmalara neden oldu. Güney Azerbaycan’ın tüm kentlerinde yüz binlerin katılımıyla gerçekleşen gösterilerde 50’den fazla ölü, yüzlerce yaralı ve binlerce tutuklu olmuştur.) ve ondan sonraki süreçte gözaltına alınan birçok Azerbaycanlı siyasi ve kültürel aktivist o cümleden çok sayıda gazeteci, insan hakları savunucusu ve üniversite hocasının tutukluluğu; yargısız, hükümsüz ve avukatsız şekilde devam ettiği bir halde, halen de İran’da Azerbaycanlı aktivistleri tutuklama dalgası devam etmektedir. Dr. Muhammed Ali HAYDARİ, İlgar MERENDLİ(ASMEK’in kurucu üyesi) ve Mir Kasım SEYİDİNZADE isimli üç gazetecinin adı en son tutuklananların listesine dâhildir. Ankara Üniversitesinde yüksek lisans öğrencisi olan Muhammed NÜSRETİ’nin yaklaşık 45 gün önce Türkiye’den İran’a geçerken sınırda yakalanmasının haberi daha yeni yayınlanmıştır.

Bazı mahpuslara aileleri ile görüşme imkânı sağlanmasına rağmen Zencanlı gazeteci ve insan hakları savunucusu Said METİNPUR, Zencan kenti siyasi aktivistlerinden Celil GANİLU ve Behruz SEFERİ, avukat Salih KAMRANİ ve üniversite hocası Abdullah ABBASİ CAVAN halen avukat edinme hakları görmezden gelinerek tutuklu olarak inceleme ve soruşturmaların soncunu beklemekteler. Bütün bunlarla birlikte Behruz SEFERİ’nin eşi Leyla HAYDARİ ve Sa’id METİNPUR’un kardeşi Ali Rıza METİNPUR’un tutukluluğu hala devam etmektedir.

Hatırlatmalıyız İran yasaları inceleme ve soruşturma aşamasında zanlıya avukat edindirmemek hakkını mahkemeye tanımaktadır. Azerbaycanlı aktivistlerin “ülke güvenliği aleyhinde faaliyet etmek” ile suçlanmaları sıradan bir durum haline geldiğinden Ceza Kanunu’nun 128. madde fıkrası –bu madde ülke güvenliği aleyhine olan suçlarla ilgili, inceleme ve soruşturma aşamasında avukat edinmesini yargıcın isteğine tabi tutmaktadır- her zaman tutukluğun ilk aylarında Azerbaycanlı aktivistlerin avukatsız kalmasına neden olmaktadır.

Azerbaycan Siyasi Mahpuslarını Müdafaa Komitesi (ASMEK) kendi kurucu üyesi İlgar MERENDLİ’nin (Yakup SALİKİNİA) ve geniş çaptaki başka siyasi Azerbaycanlı aktivist, insan hakları savunucusu, gazeteci ve… tutuklamasını, siyasi mahpusların avukat edinmesinin önlenmesini, itiraf alma amacıyla siyasi mahpuslara fiziksel ve psikolojik işkence yapılmasını ve haberlerin yayılmasını önlemek amacıyla tutukluların ailelerine baskı uygulanmasını şiddetle kınamakta ve tüm özgür medya ve insan hakları savunma kuruluşlarını Azerbaycanlı siyasi mahpusları savunmaya çağırmaktadır.

AZERBAYCAN’DA YENİ TUTUKLAMALAR

İlgar MERENDLİ (Yakup SALİKİ NİA): Azerbaycanlı gazeteci, insan hakları savunucusu ve Azerbaycan Siyasi Mahpuslarını Müdafaa Komitesi (ASMEK) kurucu üyesidir. 31 Ekim 2007 Çarşamba akşam saatlerinde İTTİLAAT (İstihbarat Bakanlığı) görevlilerince tutuklanmıştır. Eşi Bayan Baharek SALİKİNİA’nın söylediklerine esasen İttilaat memurları 2 saatten daha fazla bir süre ev araması yapıp aramadan sonra eşi ve eşine ait olan bazı özel eşyaları o cümleden bazı kitaplar ve kamerayı yanlarınca İttilaat’a götürmüşler. Bayan SALİKİNİA’nın söylediğine göre zapt edilen kitapların hiç birisi ülke kanunlarına aykırı mahiyet taşımamaktadır. İlgar MERENDLİ 5 Kasım Pazartesi Evin hapishanesinde eşi ile görüşmüştür.

Merend kenti nüfus kütüğüne kayıtlı olan İlgar MERENDLİ (34) Tebriz Üniversitesinden mezun olup matbaacılık ve reklâmcılık işi ile meşguldür. Gazetecilik faaliyetlerine 15 sene önce başlamıştır. Kendisinin Selam ve Furug-i Azad-i gazetelerinde; Asr-i Azad-i, Ümid-i Zencan, Şems-i Tebriz, Nevid-i Azerbaycan ve Ahrar haftalık dergilerinde ve Ses, Çağrı ve Yol gibi öğrenci dergilerinde çok sayda yazısı yayınlanmıştır. Bütün bunlarla bir zamanda İlgar SALİKİNİA birçok önde gelen Azerbaycanlı öğrenci dergisinin tasarım ve yayınlanmasında katkıda bulunduğundan Azerbaycan öğrenci hareketlerinde önemli rol üstlenmiştir.

İlgar MERENDLİ 2002 yılında ASMEK kurucu heyetinde yer almış Nisan 2004’te ASMEK’in üyeleri Urmiye, Zencan, Kerec ve Tahran kentlerinde tutuklandığında 2 gün süreyle gözaltına alınmış ve soruşturmaya tabi tutulmuştur. Kendisi aynı zamanda Azerbaycan Gençler Evi sivil toplum örgütünün (N.G.O) temelini atanlardandır. Bu N.G.O. Tahran’da faaliyet gösteren Azerbaycanlı sivil toplum örgütlerinin önde gelenlerinden olup Azerbaycan’ın bazı kentlerinde o cümleden Merend ve Marağa’da şubeleri bulunmaktadır.

Dr. Muhammed Ali HAYDARİ: gazeteci, Tebriz ve Marağa üniversitelerinde siyaset bilimleri hocasıdır. 27 Ekim 2007 Cumartesi Tahran’ın Beheşti caddesindeki iş yerinden çıkarken İttilaat görevlilerince tutuklanmıştır. Memurlar kendisini tutukladıktan sonra evine götürmüş ev araması yaptıktan sonra kitapları, el yazıları ve diz üstü bilgisayarını da zapt etmişler.

Dr. Haydari Tahran Üniversitesi’nde yayınlanan Düzgün Xeber [Düzgün Haber] dergisinin sorumlu müdürü ve “Azerbaycan Öğrenci Yayınları Topluluğu”nun genel sekreteri olarak çalışmıştır. Bununla birlikte Dr. Haydari’nin Azerbaycan Milli Hareketi ile ilgili farklı yayın organlarında yayınlanmış çok sayda yazısı bulunmaktadır. Dr. Haydari Tahran Üniversitesi Uluslar arası İlişkiler bölümünden doktora mezunu olup Taavon [Emektaşlık] Bakanlığı uluslararası ilişkiler bürosunda çalışmaktadır. 40 yaşında olan Dr. Haydari Merend Nüfus kütüğüne kayıtlıdır.

Mir Kasım SEYİDİNZADE: gazeteci ve eski öğrenci aktivisttir. 1 Kasım 2007 Perşembe günü Tahran’da tutuklanmış halen Evin hapishanesi 209. koğuşta tutuklu bulunmaktadır. Seyidinzade Tahran Üniversitesi Siyasi Bilimler bölümü mezunu ve Hemşehri gazetesinin siyasi sayfasının yorumcusudur. Öğrencilik döneminde Tahran Üniversitesi’nde yayınlanan Farsça – Türkçe Düzgün Xeber [Düzgün Haber] öğrenci dergisinin imtiyaz sahibi ve sorumlu müdürü olmuş, mezun olduktan sonra bu görevi Dr. Haydari’ye devretmiştir. 27 yaşında olup Culfa nüfus kütüğüne kayıtlıdır.

Muhammed NÜSRETİ: Azerbaycan Milli Hareketi’nin aktivistlerinden ve Ankara Üniversitesi İstatistik Bölümü yüksek lisans öğrencisi olan Nüsreti yaklaşık olarak 45 günden beri Tahran’ın Evin hapishanesinde hapiste bulunmaktadır. Nüsreti ve Ankara Üniversitesi İngiliz Dili Bölümü doktora öğrencisi olan eşi Şehrzad AZERMİ, 25 Eylül 2007 tarihinde Nüsreti’nin hasta olan annesini ziyaret amacıyla Türkiye’den İran’a geçerken sınır kapısında İran gümrüğü güvenlik güçlerince gözaltına alınmışlardır. Tutuklamadan bir hafta sonra Nüsreti’nin annesinin vefat etmesi nedeni ile Nüsreti’nin eşi serbest bırakılmış fakat Nüsreti’nin kendisi sadece annesinin yas törenine katılabilmesi için geçici olarak serbest bırakılmış törenden sonra tekrar Tahranın Evin hapishanesine gönderilmiştir. Kendisi de bir hafta gözaltında kalan Şehrzad AZERMİ 5 Kasım 2007 tarihinde Evin hapishanesinde eşi Muhammed NÜSRETİ ile görüşmüştür. Nüsreti bu güne kadar avukat edinme hakkını kullanamamıştır. Nüsreti’nin ailesi güvenlik güçlerince baskı altında tutulduğundan, tutuklanma haberi çok geç yayılmıştır. 33 yaşında olan Muhammed NÜSRETİ, Hoy kenti nüfus kütüğüne kayıtlıdır.

AZERBAYCAN SİYASİ MAHPUSLARININ SON DURUMU

Azerbaycan Milli Hareketi’nin Zencanlı aktivistlerinden olan Mayıs 2006’da İran Gazetesinde yayınlanan Türklere hakaret içerikli makale ve karikatüre tepki olarak Azerbaycanlıların genel ayaklanmasının yıldönümünden birkaç gün sonra gözaltına alınan Behruz SEFERİ ve Celil GANİLU Zencan’ın Seferabad hapishanesine gönderildiler. 28 Ağustos 2007 tarihinde tutuklanan Behruz SEFERİ’nin eşi Leyla HAYDARİ ve siyasi mahpus Sait METİN PUR‘un kardeşi Ali Rıza METİNPUR da bu hapishanede tutuklu bulunmaktalar. Diğer Zencanlı aktivist gazeteci Sa’id METİNPUR da gözaltına alınmasından beş ay geçmesine rağmen hala durumu belli olmadan gözaltında tutulmaktadır. Mahpusları Savunma Derneği’nin üyesi Muhammed Rıza FAKİHİ’nin Metinpur’un avukatlığını üstlenme isteği reddedilmiştir.

Tahran Recai Üniversitesi’nin öğretim kadrosu Abdullah ABBASİ CAVAN, bilinen Azerbaycanlı avukat Salih KAMRANİ, İlgar MERENDLİ ve Muhammed NÜSRETİ aileleri ile görüşebilmişler. Abbasi Cavan’ın kardeşi Yedullah ABBASİ CAVAN’ın söylediklerine istinaden Abbasi Cavan çok zayıflamış son derece mahçur bir durumdadır. Diğer aileler de tutuklu bulunan aile mensuplarının psikolojik durumlarının iyi olmadığını söylemekteler. Salih KAMURANİ’nin eşi Mina ASGERİ kalp rahatsızlığı olan eşinin sağlık durumundan endişe duyduğunu ifade etmiştir.

Elyaz YEKENLİ (Ali HUDABAHŞ): gazeteci ve kapatılmış Sedaye Urmiye haftalık derginin yazarlarından olup 12 Aralık 2006 tarihinden itibaren tutuklu bulunan Yekenli 20 günlük bir süre için geçici olarak izine gönderilmiştir. İslami Devrim Mahkemeleri Urmiye 1. şubesinin verdiği hükme göre 12 Aralık 2007’de Yekenli’nin bir yıllık hapis süresi bitmelidir. Yekenli Güney Azerbaycan İstiklal Partisi (GAİP) üyeliği ile beraber makale yazmak ve konuşma yapmak sureti ile Pantürkist düşünceleri yaymak suçlarından yargılanmıştır. Kendisine verilen hükümde 12 Aralık 2006 tarihinde “21 Azer” (Azerbaycan Milli Hükümeti’nin kuruluş günü -1945-) kutlama törenleri sırasında yakalandığında yanında bir çanta dolusu Seyid Cafer PİŞEVERİ (Azerbaycan Milli Hükümeti’nin başkanı) posterleri ve yasadışı bildiriler bulunduğu kaydedilmiştir.

Ayrıca Mustafa MEYDANNEVERD, Mehdi NURİ(Elman) ve öğrenci Hadi HEMİDİ (Urmiye), İbrahim MOİNİ ve Rıza PAŞAYİ (Sulduz - Nagada), Abbas LİSANİ (Erdebil), Amir Abbas BENAYİ KAZİMİ ve Ali ŞADİ (Tebriz) de başka tutuklulardan bazılarıdır.

Azerbaycan Milli Hareketi’nin Eherli aktivisti Cevad HASANPUR 22 Ekim 2007 tarihinde 200 milyon riyal rehin karşılığında geçici olarak Eher hapishanesinden serbest bırakılmıştır. Hasan Pur 3 Aralık 2006 tarihinde Tebriz’de tutuklanmıştır.

Diğer Azerbaycan Milli Hareketi aktivisti Habib MEHRİ 16 Ekim 2006’da Tebriz’de yakalanmış fakat rehin karşılığında daha sonra yargılanmak üzere Salı verilmiştir.

Dört ay önce Muğanşehr’te (Germi) tutuklanan diğer Azerbaycan Milli Hareketi aktivisti Mesud SULTANİ rehin karşılığında serbest bırakılmıştır.

AKTİVİSTLERE VERİLEN HÜKÜMLER

Azerbaycan Milli Hareketi’nin Muğnlı aktivistlerinden Ramin BEHRAMNEJAD, Siyamek TAVASSOLİ, Hasan BALAİ ve? KHAKRUR’a Mayıs 2006 ayaklanmasında Tebriz’de gösterilere katıldıkları gerekçesi ile tutuklandıktan sonra İslami Devrim Mahkemeleri Tebriz şubesinde yargılanarak verilen 80 kırbaç cezası infaz edildi.

Erdebil’den alınan bilgilere istinaden Dünya Anadili Günü (21 Şubat 2007) protestoları öncesinde tutuklanan Erdebilli aktivist Ramin SADIKİ ASL Erdebil Temyiz Mahkemesi 4. şubesi tarafından 50 kırbaç ve 3 milyon riyal para cezasına çarptırılmıştır.

Eylül 2006 okulların açılış günü protestolarında (Türk Dilinin okullarda okutulmamasına yapılan protesto yürüyüşleri) güvenlik güçlerince gözaltına alınan Erdebilli Azerbaycan Milli Hareketi aktivistleri Mensur CİDDİ ve öğrenci Asker EKBERZADE’ye verilen hapis cezası Erdebil Temyiz Mahkemesinde onaylandı. Erdeil İl Mahkemesi 105. şubesinin verdiği hükme göre iki aktivist kişi başına 4 ay kesin hapis çekmeliler.

Avukat Seyid Muhammed Rıza FAKİHİ, İSNA haber ajansı ile konuşmasında müvekkili Amir Hüseyin MUVVEHHİDİ’ye verilen hükme itiraz ve gözden geçirme isteğinin İslami Devrim Mahkemeleri Mişkin Şehr şubesinde kaydedildiğini bildirmiştir. Mişkin Şehr’li gazeteci Muvvehhidi yasadışı örgüt üyeliği ve ülke güvenliği aleyhinde faaliyet suçundan yargılanarak 4 ay hapis cezasına çarptırılmış fakat daha sonra hükmün infazı 2 yıl ertelenmiştir.

BASIN

Germi kenti yarı özel Peyam-i Nur üniversitesinde Türkçe ve Farsça yayınlanan “Addım” [Adım] öğrenci dergisi üniversite yetkililerince kapatılmıştır.

AKTİVİSTLERİN YARGILANMASI

Miyandoab’lı (Koşaçay) aktivistlerin mahkemeleri Mahabad kentinde yapıldı. Bu mahkemede Behbud GULİZADE, Celal KUYDERLU, Şahin HASANİ, Daryuş ANDALİBYAN, Muhsin FERAMERZİ, Behkam MUHAMMEDİ, Ali SULTANİ, Mustafa DOVLETKHAH, Murtaza LEK, Eynullah AHENGERİ, Amir SAGAFİ, Amir AGAZADE, Veliullah ZÖHRABİ ve Yusuf ŞÜKRİYAN yargılanmışlar. Bu aktivistlerin çoğu Mayıs 2006 ayaklanmalarının yıldönümünden önce tutuklanıp yaklaşık bir ay sonra serbest bırakılmışlardır. Adı geçen aktivistler mahkemeden karar çıkmasını beklemekteler.

Tüm siyasi ve düşünce mahpuslarının özgürlüğe kavuşması dileği ile

Azerbaycan Siyasi Mahpuslarını Müdafaa Komitesi (ASMEK)

Komite sözcüsü Alirza JAVANBAKHT:
quluncu@gmail.com