İFTAR DAVETİNDE TUTUKLANAN GÜNEY AZERBAYCANLI FAALLERİN NERDE HAPSEDİLDİKLERİ BELLİ DEĞİL

10 Eylül 2008 Çarşamba günü Güney Azerbaycanlı tanınmış siyasi mahpus Abbas Lisani'nin ailesi şerefine verilen iftar davetinde Abbas Lisani'nin hayat arkadaşı Rukeyye Lisani ile 9,10 ve 13 yaşlarındaki çocukları Sevda,Atiila ve Oktay dahil olmak üzere yaklaşık 20 Azerbaycanlı tutuklandı. Hapsedilenler Güney Azerbaycan'ın yazar, gazeteci, öğrenci ve kültürel aktivistleridir.

Hapsedilenler arasında, bir yıla yakındır basımı devlet tarafından durdurulmuş folklor dergisi "Dilmac"ın baş yazarı ve imtiyaz sahibi, gazeteci yazar Ali Rıza Sarrafi, gazeteci Mühendis Hasan Raşidi, yazar Ekber Azad, "Yaşmak" dergisinin yazarı, şair Said Muğanlı, Hoy şehrinden Abbas Naimi, "Azerbaycan Gençler Evi"nin eski başkanı, şair Ekrem Neccari (Abbas Naimi'nin eşi), Erdebilli Azerbaycan Türkçesi öğretmeni Mehdi Naimi, öğrenci dergisi "Ulus"un baş yazarı Hüseyin Heydari, Ferhad Rızayi, Şehbaz İbrahimzade, Mehemmed Abbaspur, Rubab Azimi Gergari, Yusuf Huşyar ve iftar davetine ev sahipliği yapan Seyyad Mehemmediyan (Ovçu)'nun bulunduğu kesinleşti.

Tutuklananlardan Abbas Lisani'nin ailesi birkaç saat sonra serbest bırakılsalar da diğer tutukluların neyle suçlandıkları ve nerde hapsedildikleriyle ilgili hiçbir bilgi yok.

Kerec şehrinde yaşayan Azerbaycanlı insan hakları savunucu Mühendis Hasan Rahimi ise aynı gün tutuklandı. Hasan Rahimi son iki ayda tutuklanan Güney Azerbaycanlı öğrenciler hakkında raporlar hazırlayıp, Radyo "Ferda" ile VOA'nın Farsça TV kanalına roportajlar vermişti.

Hapsedilenler arasında "Varlık" dergisinin yazarları da görülmektedir. Ali Rıza Sarrafi, Hasan Raşidi ve Ekber Azad İran'da en uzun yayınlanan Türkçe gazete olan ve bütün Türk Dünyasında tanınan Varlık dergisi yayına başladığından beri bu derginin yazarları arasındadırlar. Mühendis Ali Rıza Sarrafi ayrıca İran hükümeti tarafından yayınına son verilen "Dilmac" dergisinin imtiyaz sahibi ve baş yazarıdır. Sarrafi aynı zamanda Türk dili ve folkloru eğitmeni, siyasi aktivist ve insan hakları savunucusu olarak da tanınmaktadır.

Mühendis Hasan Raşidi ve Ekber Azad, Varlık dergisinden başka "Keyhan-ı Havayi" gazetesi tarafından yayınlanan "Yol" dergisi, "Yarpaq", "Navid-i Azerbaycan" ve "Ümid-e Zencan" gibi gazetelerin de yazarlarıdırlar.

Onlar Güney Azerbaycanlı çocuklar için çeşitli programlar hazırlayan "Çiçekler" organizasyonunun da kurucularıdırlar. 55 yaşındaki Hasan Raşidi "Dilimizin Ses Grameri" ve "Türk Dili ve onun İran'daki mevkisi" (Farsça) kitaplarının da yazarıdır. Hasan Raşidi 2006 yılının Mayıs ayında "İran" gazetesinde Azerbaycanlılara hakaret eden makale ve karikatüre karşı yapılan protesto gösterilerinden sonra 3 aya yakın hapsedilip para cezası karşılığında serbest bırakılmıştı.

"Ferangiz ve Kırmızı Elbise" adlı çocuk kitabının yazası Ekber Azad ise 2004 yılının Haziran ayında Güney Azerbaycanlıların Babek kalesindeki yürüyüşüne katıldığı için gözaltına alınp 67 gün boyunca işkence edilerek Eher, Tebriz ve Tehran şehirlerinde Ettelaat memurları tarafından sorguya çekilmişti. O para cezası karşılığı serbest bırakıldıktan sonra Inkilap Mahkemesi tarafından bir yıl ve temyiz mahkemesi tarafından dört ay hapis cezasına çarptırıldı. 2006 yılının Aralık ayında cezasının geri kalanı için Eher şehrinin hapishanesine gönderildi.

10-11 Eylül'de tutuklananların arasında daha önce hapiste yatanlar sadece Hasan Raşidi ve Ekber Azad değil;

-"Yarpaq" gazetesinin eski yazarlarından olan ve şimdi "Yaşmak" dergisinde çalışan gazeteci şair Said Muğanlı da 2002 yılının Aralık ayında ve 2004 yılının Nisan'ında gözaltına alınarak İran Ettelaat memurları tarafından haftalarca sorguya çekilmişti. Said Muğanlı son aylarda Güney Azerbaycan şairleri arasında basın yoluyla yürütülen "Kızıl Alma" şiir festivalinin birincisi olmuştu.

-Tehran'da yaşayan Koşaçay'lı (Miyandab) milli aktivist Seyyad Mehemmediyan (Ovçu) 2003 yılının Aralık ayında İran Ettelaat memurları tarafından tutuklanıp yaklaşık 2 hafta İran güvenlik hapishanesinde tutulmuştu. 10 Eylül'de verilen iftar yemeğine Tehran'ın Nevvab sokağında ev sahipliği eden Mehemmediyan'ın evi güvenlik güçleri tarafından arandı ve onun bilgisayarı ile bazı kişisel eşyalarına el konuldu.

-Azerbaycan Türkçesi öğretmeni,şair ve kültürel-siyasi aktivist Erdebil'li Mehdi Naimi 2005 yılının Nisan ayında Ettelaat memurları tarafından tutuklanıp 12 gün hapisten sonra para cezası karşılığı serbest bırakılmıştı.

SON İKİ AYDA TUTUKLANAN GÜNEY AZERBAYCANLI ÖĞRENCİLER:

Çarşamba ve Cuma akşamı İran'ın Tehran ve Kerec şehirlerinde toplam 20 Azerbaycanlının hapsedilmesi ile son iki ayda İran'da hapsedilen Güney Azerbaycanlı yaar,gazeteci,insan hakları savunucu ve öğrencilerin sayısı 25 kişiyi aştı.

17 Haziran'dan beri en az 10 Güney Azerbaycanlı öğrenci hapsedildi. Hapsedilenlerden sadece Vedud Esedi ile Şahruh Hatemi serbest bırakıldılar ve diğer 8 öğrenciye aileleriyle görüşme imkanı ile avukat tutma hakkı tanınmıyor.

Mahpusların aileleri onların işkence görme ihtimallerinin yüksek olmasından dolayı kaygılandıklarını belirttiler. 17 Haziran'da Tebriz Üniversitesinde tutuklanan Seccad Radmehr, Feraz Zehtab, Aydın Hacei ve Daryuş (Elçin) Hatemi, 20 Ağustos'ta tutuklanan Mensur Eminiyan ve Meqsud Ahdi, 13 Ağustos'ta Tebriz'de tutuklanan Amir Merdani ve 31 Ağustos'ta Hoy şehrinde tutuklanan Mecid Makuyi'nin (Eldar Xoylu) aileleri İran'ın Mahkeme Yönetiminin başkanı Ayetullah Haşimi Şahrudi'ye açık mektup yazdılar. Aileler mahpuslara yakınlarıyla görüşme ve avukat temin etme hakkı verilmesini istediler.

DİĞER MAHPUSLAR

Siyasi mahpusların aileleri ve insan hakları savunucuları, İran güvenlik güçleri tarafından tehdit edildikleri için, İran zindanlarında bulunan Güney Azerbaycanlılar hakkında düzenli ve net bilgiler elde etmek her zaman mümkün olmuyor.

Bu nedenle Azerbaycan Siyasi Mahpuslarını Müdafaa Komitesi (ASMEK), yayınladığı bilgilerin doğru olduğunu, ancak tam olmadığını bildirir. Yukarda belirtilen isimler dışında şu anda hapiste olanların adları ASMEK'in kesinleştirdiği bilgilere göre şöyledir:

-Abbas Lisani: Güney Azerbaycan'ın tanınmış siyasi ve kültürel aktivisti Abbas Lisani, 2006 yılının Haziran ayından beri hapistedir. Tutuklandıktan sonra maruz kaldığı baskılardan dolayı defalarca uzun süreli açlık grevlerine girdi. 6 Mart 2008'de hayat arkadaşının ve üç çocuğunun yaşadığı Güney Azerbaycan'ın Erdebil şehrinden tahminen 2000 km uzakta olan İran'ın Yezd şehrindeki hapishanesine sürgün edildi. Eşi Rukeyye Lisani, aynı dönem 13,10 ve 9 yaşlarında olan çocuklarıyla birlikte Yezd şehrinin hapishanesine gittiklerini, ancak saatlerce görevlilere ısrar ettikten sonra sadece 10 dakika görüşebildiklerini ASMEK'e bildirdi. Onun anlattığına göre ancak küçük çocuğunun ağlaması nedeniyle görüşe izin verilmiş. Bu ağır şartlar sebebiyle 6 aya yakındık ki başka görüşme gerçekleşmedi. Rukeyye Lisani insan hakları kuruluşlarına verdiği bilgilerden dolayı İran'ın Ettelaat görevlileri tarafından bir süre tutuklandı ve telefonla tehdit edildi.

-Mehdi Nuri (Elman): Sulduz Özel Azad Üniversitesi öğrencisi. 2006 Mayıs ayı yürüyüşleri ile ilgili Sulduz'da (Neqade) tutuklanıp 80 gün işkence görerek sorgulandı. Daha sonra mahkeme tarafından iki yıl hapis cezası aldı ve 8 Mayıs 2007'de tutuklanarak tekrar hapishaneye gönderildi. Şu anda Tebriz Hapishanesinde tutuluyor.

-Ahmed Hüseynpur: 30 Ağustos'ta Tebriz'de tutuklandı ve nerde hapsedildiği belli değil.

-Hamid Rustemi (Arğış): 2008 Mayıs ayında Hoy şehrinin hapishanesine gönderildi, "Karlı Erk" ve "...ve senin hikayelerin" adlı hikaye kitaplarının yazarı, 21 Şubat 2007'de Dünya Ana Dili Günü eylemlerine katılmak istediği için mahkemeye çıkarıldı. Batı Azerbaycan eyaleti mahkemesi tarafından verilen ceza bir yıl hapis ve iki yıl Bicar şehrine sürgün edilmek oldu.Ayrıca 3 yıl boyunca bütün eserlerinin ve yazılarının yayınlanması yasaklandı.

-Hüccetül İslam Azimi Kadim: Din adamı. 2 Mayıs 2008'de dini başkent olan Kum şehrinin Lengrud hapishanesine gönderildi. Ana dilde eğitim hakkı için çalışmaları bulunan din adamı, daha önce Tebriz, Erdebil ve Kum şehirlerinde en az 4 kere hapsedildi.

-Arif Ulufi: 31 Mayıs 2008'de Urumiye şehrinin hapishanesine gönderildi. Nahcivan universitesinde öğrencidir.21 Şubat 2007'de Dünya Ana Dili Günü gösterilerine katıldığı yargılandı.

-İbrahim Caferzade: 21 Haziran'da Hoy hapishanesine gönderildi."Evrin" adlı sivil toplum kuruluşunun başkanı. Siyasi ve kültürel faaliyetleri nedeniyle 1999 yılından beri en az 7 kere hapsedildi, en son 21 Şubat 2007'de Dünya Ana Dili günü gösterilerine katılmak istediği için yargılandı. Batı Azerbaycan eyaleti mahkemesi tarafından verilen son ceza, bir yıl hapis ve iki yıl İran'ın güneyindeki Brazcan şehrine sürgün edilmek oldu. Bütün toplumsal-kültürel faaliyetlerine 3 yıl, milletvekilliği ve belediye seçimlerine adam olmasına ise bir dönem (4 yıl) yasak koyuldu.

-İbrahim Reşidi (Savalan): 5 Ağustos 2008'de Urumiye hapishanesine gönderilen şair ve yazardır. Azerbaycan öğrenci hareketinde önemli rolü bulounan İbrahid Reşidi, Urumiye Üniversitesinin mekanik mühendisliği fakültesinden mezun.O "Azer Torpaq" teşkilatının kurucusu, Urumiye Üniversitesinin "Ustad Şehriyar" derneğinin başkanı, "Ulduz", "Bulud", "Bakış" ve "Oyanış" dergilerinin yazarı oldu. Geçmişte de en az 5 kere Urumiye, Tehran, Eher ve Erdebil şehirlerinin hapishanelerinde tutuldu.

-Mehemmed Nesiri: 2008 Ağustos ayında 6 ay hapis cezasını çekmek için, Güney Azerbaycan'ın Maku şehrinin hapishanesine gönderildi.

-Ali Abbasi: Erdebil zindanında tutuklu bulunuyor.(oyrenci.com sitesinin yayınladığı raporda yer alan bilgilere göre 2008 yılının Temmuz ayında beş yıllık hapis cezasını çekmek üzere Erdebil hapishanesine yerleştirildi. 13 Aralık 2007 tarihinde tutuklanıp 38 gün boyunca ağır işkence altında sorgulanıp, ailesiyle görüşme ve avukat tutma hakkından mahrum bırakıldı.Devlet güvenlik yetkilileri tarafından gördüğü fiziksel ve zihinsel işkenceler altında suçlamaları kabul etmeye zorlandı.Önce 11 yıl olan hapis cezası, temyiz mahkemesinin kararıyla 5 yıla indirildi.)

Azerbaycan Siyasi Mahpuslarını Müdafaa Komitesi (ASMEK), İran hükümetinin Güney Azerbaycanlı kültürel-siyasi aktivistleri, yazarları, gazetecileri, insan hakları savunucularını ve öğrencileri tutuklamasının uluslararası kurallara aykırı bir davranış olarak değenlendiriyor.ASMEK'e gelen bilgiye göre mahpusların aileleri, onlar hakkında basına ve kuruluşlara her hangi bir bilgi vermemek için korkutulup tehdit edildiler.Tebriz Universitesinin öğrencisi Mansur Eminiyan'ın ailesine "herhangi bir gazete veya radyoya roportaj verdikleri takdirde daha büyük baskıyla karşılaşacakları" söylendi.Korkutulan ailelerden medya tarafından sorulduğunda "her hangi bir yakınlarının hapsedilmediği" şeklinde konuşmaları istendi. ASMEK gözaltına alınanların birçoğuna avukat hakkı tanınmadığı ve suçlamaları kabul etmek için işkenceye maruz kaldıklarını tespit etti.

ASMEK İran hükümeti ve mahkeme yetkililerini uluslararası kanunlara ve İran hükümetinin de imza attığı insan hakları anlaşmalarına uymaya çağırır.

Bütün siyaset ve düşünce mahpuslarının özgürlüğü dileğiyle...

Azerbaycan Siyasi Mahpuslarını Müdafaa Komitesi-ASMEK
Sözcü: Ali Rıza Quluncu,
quluncu@gmail.com