İran Azerbaycanlısı aktivistleri - İşkence ve kötü muamele

KAMUSAL BELGE - AI İndeksi: MDE 13/158/2008
23 Ekim 2008

269/08 (MDE 13/141/2008, 22 Eylül 2008) - İşkence ve kötü muamele / hücrede tutulma endişesi Raporuyla ilgili Ek Bilgi

İRAN - Alireza (Ali Rıza) Serrafi (E), mühendis, gazeteci ve kültürel aktivist
Ekber Azad (E), yazar
Hasan Raşidi (E), mühendis, yazar ve okutman
Said Mehemmedi Muğanlı (E), şair ve gazeteci
Hasan Rehimi Bayat (E), mühendis, insan hakları aktivisti
Hüseyin Heyderi (E), öğrenci
Abbas Naimi (E), kültürel aktivist
Mehdi Naimi (E), şair ve üniversite okutmanı
Seyyad Mehemmedian (E), aktivist

Yukarıda adları belirtilen dokuz İran Azerbaycanlısı aktivistten beşi Ekim ayında şartlı olarak serbest bırakılmışlardır. Aktivistlerin hepsi "mill güvenlik aleyhine faaliyet" ile suçlanıyor ve 10 Eylül 2008'de gözaltına alınmalarından beri Tahran'ın Evin Hapishanesinin İstihbarat Bakanlığı tarafından kontol edilen 209. bölümünde tutuluyorlardı. Aktivistlerin hala tecrit gözaltısında tutulan dördünün aileleriyle ilk görüşmelerini yapmalarına 13 Ekim'de izin verilip, avukat tutmaları engellenmektedir.

Ekber Azad, Hüseyin Heyderi, Abbas Naimi ve Seyyad Mehemmedian 8 Ekim'de, Hasan Rehimi Bayat ise 16 Ekim'de serbest bırakılmışlardır. Beş aktivistin serbest bırakılması için her birinin 500 milyon rial (yaklaşık 51.000 dolar) teminat ödeyerek kefil göstermesi istenmiştir. Kefiller bir kaç aylık ödemeyi temin ederek, aktivistler ülke dışına çıkar ya da yetkililer tarafından yapılan çağrılara yanıt vermezlerse sorumlu sayılmaktadırlar. Teminat kararını veren yargıç aktivistlere, ödemeyi yapmazlarsa tekrar tutuklanacaklarını söylemiştir. Ekber Azad, 15 Ekim'de yargıç Metine Rasekh'in mahkeme odasına çağrılmış ve teminatı bulması istenmiştir. Serbest bırakılan aktivistler şu ana kadar kefil bulamamış ve teminat olarak istenen 500 milyon riali sağlayamamışlardır.

Ekber Azad, gözaltı sürecinin sadece son iki gününde 30-40 dakika günlük havalandırmaya çıkış izni verildiğini açıklamıştır. Bu süreçte o, mide problemleri için tedaviye erişememiş, ancak şiddetli mide ağrısı nedeniyle bayıldıktan sonrabir hemşireyi görmesine izin verilmiştir. Ekber Azad, kimi zaman geceyarılarına kadar süren uzun saatler boyunca sorgulanmıştır. Sorgulama memurları onun ve ailesinin hayatını tehdit ederek, serbest bırakıldıktan sonra da telefonla tehdit etmeye devam etmişlerdir.

GENEL BİLGİLENDİRME: İran Azerbaycanlıları çoğunlukla Şii inançlıdırlar ve İran nüfusunun %25-30'luk bir oranını oluşturup İran’ın en büyük azınlığı olarak bilinmektedirler. Çoğunlukla İran'ın kuzeyinde yaşayan bu topluluk, topluma entegre olmuş olsa bile, son yıllarda Anayasada tanınmış olan Azerbaycan Türkçesinde eğitim ve Azerbaycan'ın kültürel ve tarihi bayramlarını kutlama gibi kültürel ve dil hakları istekleri bariz şekilde artmıştır.

Geçen yıllarda İran Azerbaycanlı aktivistler, öğretim yılının ilk gününü boykot etme çağrısında bulunmuşlardı. Bu çağrı İran Azerbaycanlı çocuklarının Azerbaycan Türkçe’sinde eğitim alabilme haklarını kullanmaları için her yıl yapılan bir eylemdir (bakınız: http://www.amnesty.org/en/library/asset/MDE13/108/2006/en/dom-MDE1310820...). 1 Mehr (13 Eylül) İran’da eğitim yılının ilk günüdür. Bu tutuklamalar da boykot eylemlerini önleme amacı ile yetkililer tarafından yapılmış olabilir. Uluslararası Af Örgütü tutuklananların, ifade ve toplanma özgürlüğü haklarını barışçıl şekilde kullanan vicdan mahpusları (düşünce suçluları) olduklarına inanmaktadır.

ÖNERİLEN EYLEM: Lütfen Farsça, İngilizce, Fransızca, Arapça ya da kendi dilinizde bir mektup yazarak en kısa sürede gönderin. Mektubunuzda:

- Yetkilileri, gözaltındaki dört Azerbaycanlı aktivist Ali Rıza Serrafi, Hasan Raşidi, Said Mehemmedi Muğanlı ve Mehdi Naimi'nin işkence kötü muamele görmediklerini garanti etmeye çağırın;

- Yetkililerden aktivistlerin aileleri ile görüşmelerine, avukat tutma haklarını kullanmalarına ve talep ettiklerinde sağlık hizmetlerden yararlanmalarına izin verilmesini isteyin;

-Yetkililere, 10 Eylül tarihinde tutuklanan herkesi, eğer belli bir suçla itham edilmemişlerse, serbest bırakmaları için çağrıda bulunun;

-Dikkat edilsin, eğer tutuklananlar sadece ifade özgürlüğü ve toplanma haklarını kullandıkları için tutuklanmışlar ise, düşünce suçlusudurlar ve en kısa zamanda şartsız ve kayıtsız serbest bırakılmalıdırlar.