Azerbaycanlı Aktivistler: Mehdi Mohammadpour (Mehdi Muhammedpur) (E) , Hossein Nasiri (Hüseyin Nesiri) (E)

KAMUSAL BELGE
AI Indeks: MDE 13/070/2007
7 Haziran 2007
UA 140/07 İşkence ve Kötü Muamele Korkusu/ Tecrit Gözaltısı

İRAN - Azerbaycanlı Aktivistler: Mehdi Mohammadpour (Mehdi Muhammedpur) (E) , Hossein Nasiri (Hüseyin Nesiri) (E)

İran'da Azerbaycanlıların haklarını savunan aktivistler Mehdi Muhammedpur ve Hüseyin Nasiri'nin tecritte tutuldukları ve bu nedenle işkence veya kötü muamele riskiyle karşı karşıya oldukları rapor edilmiştir. Aktivistlerin her ikisi de Azerbaycanlıların dil ve kültürel haklarının talep edildiği gösterilere katılmalarıyla bağlantılı olarak gözaltına alınmıştırlar.

Mehdi Muhammedpur 19 Mayıs'ta İran'ın kuzeybatısındaki Erdebil şehrinde sivil giyimli İstihbarat Bakanlığı memurları tarafından gözaltına alınmıştır. Muhammedpurun nerde tutulduğu ve tam olarak neden gözaltına alındığı bilinmemektedir. İddialara göre yetkililer, onu gözaltında tuttuklarını kabul etmekten kaçınmışlardır. Aktivistin ailesi, onun gözaltına alındığına şahit olan bir görgü tanığı tarafından bilgilendirilmişlerdir.

Mehdi Muhammedpur daha önce 11 ve 14 Mayıs tarihleri arasında İstihbarat Bakanlığı memurları tarafından gözaltında tutulmuştu. Raporlara göre gözaltı döneminde kötü muameleye maruz kalmış ve serbest kaldığında ailesi tarafından hastaneye yatırılmıştır. Aktivist 17 Mayıs günü hastaneden taburcu edilmiştir. Uluslararası Af Örgütü'nun onun şu andaki sağlık durumuna ve neyle suçlandığına dair bilgisi yoktur.

Hüseyin Nasiri 27 Nisan'da İstihbarat Bakanlığı memurları tarafından gözaltına alınmış ve "itiraf vermesi" için işkence gördüğü iddia edilmiştir. 4 Haziran'da İstihbarat Bakanlığının gözaltı merkezinden Tebriz Hapishanesine götürülmüştür, bu teminat karşılığında serbest bırakılmayacağını göstermektedir.

GENEL BİLGİLENDİRME: İrandaki Azerbaycanlılar çoğunlukla Şii Müslüman olup Türki bir dil konuşurlar. İran'ın en büyük azınlığı olup resmi istatistiklere göre nüfusun %25-30'luk bölümünü oluşturan bu halk genelde ülkenin kuzeyinde ve başkent Tahran'da yaşamaktadır. İrandaki Azerbaycanlıların çoğu, anayasal hakları olan Azerbaycan Türkçesinde eğitim dahil olmak üzere daha geniş kültürel haklar talep etmektedirler. İran devlet yetkilileri Azerbaycan kültürel kimliğini ve anadili kullanım haklarını savunanlara kuşkuyla bakmaktadırlar.

2007 yılının Mayıs ayında İran'daki Azerbaycanlılar devlet gazetesinde yayınlanan ve bu toplumun büyük çoğunluğunu rencide eden bir karikatüre karşı protestoların yıldönümü nedeniyle gösteriler düzenlediler. 2006 yılının Mayıs'ındaki protesto gösterilerinde 19 katılımcının öldürüldüğü ve yüzlercesinin gözaltına alındığı rapor edilmişti.

2007 yılının Mayıs ayındaki gösterilerde ise Azerbaycanlı kültürel aktivistler "Türk Dilinde Medrese Olmalıdır Herkese" (Türk Dilinde Eğitim) sloganları seslendirdiler. Gösteriler İran'da Azerbaycanlı nüfusun yoğun olduğu bölgelerde güvenlik önlemlerinin artmasına ve tansiyonun yükselmesine neden oldu. Uluslararası Af Örgütü'ne gelen raporlara göre başta Tebriz olmak üzere birçok şehirde güvenlik memurları göstericileri ve hatta yoldan geçenleri gözaltına almıştır. Mayıs'ın son günlerinde Urmiye, Nagade (Sulduz) ve Miyandoab (Koşaçay) şehirlerinde polisin ikişer ya da üçer gruplar halinde yürüyen bütün gençleri durdurup aradıkları bildirilmiştir.

Azerbaycan Siyasi Mahpuslarını Müdafaa Komitesi'nin (ASMEK) internet sitesinde yer alan bilgilere göre son birkaç haftada 500'den çok siyasi aktivist gözaltına alınmış veya ortadan kaybolmuştur.
7 Mayıs'ta Azerbaycan eyaletlerinin milletvekilleri İçişleri Bakanından göstericilere yönelik sert müdahele ve şiddet kullanıldığı iddialarına yanıt vermesini istemişlerdir. Uluslararası Af Örgütü gözaltına alınan Azerbaycanlıların sayısıyla ilgili kesin bilgiye ulaşmaya çalışmaktadır.

ÖNERİLEN EYLEM: Lütfen Farsça, İngilizce, Azerbaycan Türkçesi ya da kendi dilinizde bir mektup yazarak en kısa sürede gönderin. Mektubunuzda:

-Mehdi Muhammedpur ve Hüseyin Nesiri'nin tecritte tutulduğu raporunun endişe verici olduğunu belirtin ve tecritin işkenceye olanak verdiğini hatırlatın;

- Yetkilileri, Muhammedpur ve Nesiri'nin aileleri ve seçecekleri avukatla düzenli iletişim kurmalarını sağlamaya ve gerekirse sağlık yardımı vermeye çağırın;

-Adı geçen aktivistlerin gözaltında insancıl muamele gördüklerinin ve işkence ya da kötü muameleye maruz kalmadıklarının garanti edilmesini isteyin;

-Yetkililere, eğer aktivistler sadece İrandaki Azerbaycan toplumu adına yaptığı barışçıl faaliyetler nedeniyle gözaltına alınmışlarsa Uluslararası Af Örgütü'nün onları "vicdan mahpusları" (düşünce suçluları) olarak gördüğünü ve hiç bir ön şart belirtilmeden bir an önce serbest bırakılmalarını talep ettiğini belirtin.