Uluslararası Af Örgütü- İRAN: 2006 Yıllık Raporu

İran İslam Cumhuriyeti

Devlet Başkanı: İran İslam Cumhuriyeti Lideri: Ayetullah Seyyid Ali Hamaney
Hükümet Başkanı: Cumhurbaşkanı: Dr. Mahmud Ahmedinejad
Ölüm Cezası: Uygulanıyor
Uluslararası Ceza Mahkemesi: İmzalandı

Sivil toplumun temel ifade ve toplanma özgürlüğüne yönelik kısıtlamalar artarken ülkede insan hakları durumu gerilemiştir.

Aralarında vicdan mahpuslarının (düşünce suçlularının) da bulunduğu siyasi tutuklular, geçen yıllarda adil olmayan yargı süreçloeri sonunda verilen hapis cezalarını çekmeye devam etmişlerdir. 2006'da, çoğunluğu gösteriler sırasında ya da sonrasında olmak üzere binlerce yeni gözaltı yaşanmıştır. Aralarında gazeteciler, öğrenciler ve avukatların da bulunduğu insan hakları savunucuları keyfi olarak tutuklanmış, aileleriyle görüşmeleri ve avuka ttutmaları engellenmiştir. Özellikle mahkemeye çıkarılmadan önceki gözaltı sürecinde yaşanan işkence, olağan bir durum olarak kalmaya devam etmiştir. En az 177 kişi idam edilmiştir, bunlardan en az dördü iddia edilen suçun işlendiği sırada 18 yaşından küçük olup biri, idam edildiği sırada 18 yaşının altındaydı. İki kişinin ise taşlanarak öldürüldüğü rapor edilmiştir. Kırbaçlama, organ kesme ve göz oyma cezaları halen uygulamadadır. İdam edilen ve bedensel cezalara çarptırılanların gerçek sayısının, rapor edilenlerden çok daha fazla olmasına ihtimal verilmektedir.

Azınlıklara Yönelik Baskı
Etnik ve dini azınlıklara yönelik ayrımcı yasa ve uygulamalar, sosyal ve siyasi huzursuzluk kaynağı olmaya devam etmektedir.

Azerbaycanlılar:
Mayıs ayında, nüfusunun çoğunluğu Azerbaycanlılardan oluşan kuzey-batı şehir ve kasabalarında devlet tarafından yönetilen İran gazetesinde yayınlana ve Azerbaycanlıları rencide eden karikatüre yönelik kitlesel protesto gösterileri yapılmıştır. Yüzlerce gösterici gözaltına alınmış ve raporlara göre çok sayıda katılımcı güvenlik güçleri tarafından öldürülmüştür, ancak resmi kaynaklar gözaltı ve öldürülenlerin sayısını daha az göstermiştir. Diğer gözaltıların çoğu, Haziran'da Keleyber'deki Babek Kalesi toplantısı ve Azerbaycanlıların anadil hakları için yapılan yeni öğretim yılının ilk günü boykotu gibi Azerbaycan toplumu için önemli olan tarihlerde gerçekleşmiştir.

• Vicdan mahpusu (düşünce suçlusu) Abbas Lisani, Erdebil'deki karikatür protestolarına katılımı gerekçe gösterilerek Haziran ayında gözaltına alınıp üç ay boyunca gözaltında tutulmuştur. O, Eylül ayında aralarında "devlet güvenliğini bozma"nın da olduğu suçlamalar nedeniyle 16 ay hapis ve 50 kırbaç cezasına çarptırılmıştır. Ekim ayının sonunda, temyiz başvurusu yaptıktan beş gün sonra tekrar gözaltına alınmış ve daha sonra ailesine, cezasının 18 ay hapis ve üç ay sürgüne çıkarıldığı bildirilmiştir. Lisani, şiddet kullanımına yönelik koşulsuz muhalefetini açıklamıştır. Yılın sonunda O, 2003 ve 2005 yılındaki Babek Kalesi toplantılarına katılımı nedeniyle verilen iki ayrı hapis cezasına çarptırılmıştır.

İşkence ve Zalim, İnsanlık Dışı ve Onur Kkırıcı Cezalandırma

İşence, özellikle gözaltındakilerin avukata erişiminin engellendiği mahkeme öncesi araştırma aşamasında, bir çok hapishane ve gözaltı merkezinde yaygın olmaya devam etmektedir. Raporlara göre en az yedi kişi gözaltında hayatını kaybetmiştir, bunlaraişkence,kötü muamele ve sağlık yardımından mahrum bırakılmanın neden olduğu düşünülmektedir.

• Ondört yaşındaki İran Azerbaycanlısı Muhammed Reza Evezpur, Nisan ayında bir duvara "Ben Türk'üm" yazdıktan sonra hözaltına alınmıştır. Raporlara göre o, gözaltında tutulduğu üç gün içinde 24 saat boyunca ayağından tavana asılmak, aç ve susuz bırakılmak dahil olmak üzere işkence görmüştür. O Eylül ayında tekrar gözaltına alındığında darp edilmiştir.