İRAN - Sa'id Metinpour (E) (Said Metinpur) - Azerbaycanlı kültürel haklar aktivisti

KAMUSAL BELGE
AI Indeksi: MDE 13/068/2007
07 Haziran 2007

UA 137/07 İşkence ve Kötü Muamele Korkusu/ Olası Düşünce Mahkumu
İRAN - Sa'id Metinpour (E) (Said Metinpur) - Azerbaycanlı kültürel haklar aktivisti

İran'da Azerbaycanlı toplumun anadilde eğitim hakkı dahil olmak üzere kültürel haklarını savunan aktivist Said Metinpur, 25 Mayıs'tan beri kayıp olup işkence ve kötü muamele görmesi tehlikesi altındadır. Eğer gözaltına alınmışsa, Uluslararası Af Örgütü onun, düşüncelerini barışçıl yollarla ifade ettiği için tutuklanan bir "vicdan mahpusu" (düşünce suçlusu) olduğuna inanmaktadır.

İran'daki Azerbaycanlılar tarafından yayınlanan "Haqqimiz" (Hakkımız) sitesindeki rapora göre Said Metinpur, İran'ın batısındaki Zenjan şehrinde 25 Mayıs akşamı gözaltına alınmıştır. Haber sitesi Advar News'daki başka bir rapora göre ise, İstihbarat Bakanlığından sivil giyimli memurlar Said Metinpur ve eşi Atiye Taheri'yi evlerinin yolunda durdurmuş ve haklarında tutuklama emri olduğunu söylemişlerdir. Memurların Metinpur ve Taheri'ye gösterdikleri tutuklama belgesinin damgasız ve yetkili memur tarafından imzalanmamış olduğu belirtilmiştir. Daha sonra çift, gözleri bağlanarak bir taşıta bindirilmiştir. Taşıt bilinmeyen bir yere doğru sürülüp Said Metinpur oraya bırakılmış, Atiye Taheri ise güvenlik memurları eşliğinde eve götürülmüştür. Raporlara göre memurlar beş saat boyunca evi arayarak çiftin kişisel eşyalarına, defterlerine, kasetlerine ve fotograf albümlerine el koymuşlardır. Daha sonra, çiftin evinin bir üst katında bulunan Metinpur'un babasının evi aranmıştır, memurların burdan birşey alıp almadıkları bilinmemektedir.

Uluslararası Af Örgütü'nün Said Metinpur'un gözaltına alınmasına dair söz konusu raporlar dışında bilgisi yoktur. Atiye Taheri'nin eyaletin savcılığına ve mahkeme yetkililerine başvurarak eşinin nerde bulunduğunu öğrenmeye çalıştığı, ancak bilgi alamadığı açıklanmıştır.

Azerbaycan Milli Hareketi- Zenjan (Harakat-e Melli-ye Azerbaijan – Zenjan) tarafından yayınlanan bildiride, yetkililerin yerel gazetelere Said Metinpur'un ve diğer aktivistlerin gözaltına alınmasıyla ilgili haber yayınlamamaları konusunda baskı yaptıkları açıklanmıştır. (bkz. UA 61/07, MDE 13/067/2007, 7 Haziran 2007)

Said Metinpur 2007 yılının Şubat ayında UNESCO tarafından Uluslararası Dünya Anadili Günü ilan edilen 21 Şubat günü barışçıl gösterilere katılmasıyla ilgili olarak 10 gün boyunca gözaltında tutulmuştur. Gözaltından serbest bırakıldığında yüzünde kan izleri olduğu ve bunun polis tarafından darp edilmiş olabileceği izlenimi yarattığı belirtilmiştir. Detaylı bilgi için bkz.: İran: Etnik azınlıklar yeni bir insan hakları ihlalleri dalgasıyla karşı karşıya, (MDE 13/020/2007, 26 Şubat 2007): http://web.amnesty.org/library/index/engMDE130202007?open&of=eng-IRN

GENEL BİLGİLENDİRME: İrandaki Azerbaycanlılar çoğunlukla Şii Müslüman olup Türki bir dil konuşurlar. İran'ın en büyük azınlığı olup resmi istatistiklere göre nüfusun %25-30'luk bölümünü oluşturan bu halk genelde ülkenin kuzeyinde ve başkent Tahran'da yaşamaktadır. İrandaki Azerbaycanlıların çoğu, anayasal hakları olan Azerbaycan Türkçesinde eğitim dahil olmak üzere daha geniş kültürel haklar talep etmektedirler. İran devlet yetkilileri Azerbaycan kültürel kimliğini ve anadili kullanım haklarını savunanlara kuşkuyla bakmaktadırlar.

2007 yılının Mayıs ayında İran'daki Azerbaycanlılar devlet gazetesinde yayınlanan ve bu toplumun büyük çoğunluğunu rencide eden bir karikatüre karşı protestoların yıldönümü nedeniyle gösteriler düzenlediler. 2006 yılının Mayıs'ındaki protesto gösterilerinde 19 katılımcının öldürüldüğü ve yüzlercesinin gözaltına alındığı rapor edilmişti.

2007 yılının Mayıs ayındaki gösterilerde ise Azerbaycanlı kültürel aktivistler "Türk Dilinde Medrese Olmalıdır Herkese" (Türk Dilinde Eğitim) sloganları seslendirdiler. Gösteriler İran'da Azerbaycanlı nüfusun yoğun olduğu bölgelerde güvenlik önlemlerinin artmasına ve tansiyonun yükselmesine neden oldu. Uluslararası Af Örgütü'ne gelen raporlara göre başta Tebriz olmak üzere birçok şehirde güvenlik memurları göstericileri ve hatta yoldan geçenleri gözaltına almıştır. Mayıs'ın son günlerinde Urmiye, Nagade (Sulduz) ve Miyandoab (Koşaçay) şehirlerinde polisin ikişer ya da üçer gruplar halinde yürüyen bütün gençleri durdurup aradıkları bildirilmiştir.

Azerbaycan Siyasi Mahpuslarını Müdafaa Komitesi'nin (ASMEK) internet sitesinde yer alan bilgilere göre son birkaç haftada 500'den çok siyasi aktivist gözaltına alınmış veya ortadan kaybolmuştur.
7 Mayıs'ta Azerbaycan eyaletlerinin milletvekilleri İçişleri Bakanından göstericilere yönelik sert müdahele ve şiddet kullanıldığı iddialarına yanıt vermesini istemişlerdir. Uluslararası Af Örgütü gözaltına alınan Azerbaycanlıların sayısıyla ilgili kesin bilgiye ulaşmaya çalışmaktadır.

ÖNERİLEN EYLEM: Lütfen Farsça, İngilizce, Azerbaycan Türkçesi ya da kendi dilinizde bir mektup yazarak en kısa sürede gönderin. Mektubunuzda:

- Said Metinpur'un şüphe uyandırıcı bir şekilde kaybolması nedeniyle endişe duyduğunuzu belirtin;

- Yetkililere onun nerde olduğunu bir an önce açıklamaları ve eğer gözaltındaysa, ailesi ve seçeceği avukatla düzenli iletişim kurmasını sağlayarak gereken sağlık yardımını vermeleri çağrısında bulunun;

- Said Metinpur'un gözaltında insancıl muamele gördüğünün ve işkence ya da kötü muameleye maruz kalmadığının garanti edilmesini isteyin;

- Eğer kişisel düşüncelerini barışçıl yollarla ifade ettiği için gözaltına alınmışsa Said Metinpur'un bir "vicdan mahpusu" (düşünce suçlusu) olduğunu ve hiç bir ön şart olmadan bir an önce serbest bırakılması gerektiğini belirtin.