İran: Etnik azınlıklar yeni bir insan hakları ihlalleri dalgasıyla karşı karşıya

Uluslararası Af Örgütü Genel Bildiri
AI İndeksi: MDE 13/020/2007 (Kamusal)
Haber Servisi No: 039
26 Şubat 2007

İran: Etnik azınlıklar yeni bir insan hakları ihlalleri dalgasıyla karşı karşıya

Uluslararası Af Örgütü, İran'ın Azerbaycanlılar, Kirtler, Beluçlar ve Araplar gibi etnik topluluklarına yönelik devam eden insan hakları ihlalleri nedeniyle derin endişe duymaktadır. Geçtiğimiz iki hafta içerisinde yüzlerce İran Azerbaycanlısı kültürel aktivist, anadilde eğitim hakkı talepleriyle ilgili olarak gözaltına alınmışlardır. Aynı şekilde Kürt aktivistler gözaltına alınmış, gösterilerde yaralanmış ve öldürülmüş, 14 Şubat 2007 tarihinde yapılan bir bombola saldırının sorumlusu olmakla suçlanan bir Beluç ise beş gün sonra idam edilmiştir.

İran'ın etnik azınlıklarına yönelik baskılar artarken Uluslararası Af Örgütü devlet yekililerini, bütün İran vatandaşlarının hem yasal hem de uygulama olarak İran anayasası ve uluslararası kanunlarda belirtilen anadil ve kültürel haklara ulaşabildiğini ve bunlar için barışçıl gösteriler yapma hakkının tanındığını garanti etmeye çağırmaktadır. İran yetkilileri ayrıca polis ve yargı güçlerinin orantısız güç kullanmadıklarını, gözaltındakilerin işkence ve kötü muameleden korunduğunu, güvenlik güçleri tarafından şiddet, işkence ve öldürme vakalarıyla ilgili raporların bağımsız, tarafsız ve şeffaf olarak araştırıldığını garanti etmelidirler. Bu tür hak ihlallerinin sorumluları olarak görülen şahıslar yargı önüne çıkarılmalı ve uluslararası standartlara göre, ölüm cezası verilmeden yargılanmalıdırlar.

Raporun Azerbaycanlılarla ilgili Bölümü:

İran Azerbaycanlılarına yönelik son gözaltı dalgası, UNESCO tarafından ilan edilen 21 Şubat Dünya Anadili Günü nedeniyle yapılan barışçıl gösteriler öncesinde başlamıştır.
Söz konusu gösteriler, Azerbaycanlı nüfusun yoğun olduğu kuzey-batı şehirlerinde okullarda ve eğitim kurumlarında anadilinin (Azerbaycan Türkçesinin) kullanılması talebini desteklemekteydiler. Raporlara göre gösterileri organize eden şahıslar resmi izin almaya çalışmışlardır, ancak bunu başarıp başarmadıkları bilinmemektedir. Gözaltına alınanların çoğunluğu Tebriz, Urmiye ve diğer kuzey-batı şehirlerinde tutulup daha sonra serbest bırakılmışlardır, ancak şu anda 10-20 kişi hala gözaltındadır.

İbrahim Kazemi, Cafer Abedini ve Mehdi Mollayi, 11 Şubat 2007'de en az ikisi "Türk dilinde medrese" (-Azerbaycan- Türk dilinde eğitim) sloganını yazmaları nedeniyle gözaltına alınan 12 kişiden üçüdürler.
Raporlara göre bu şahıslar bir kaç gün boyunca gözaltında tutulup daha sonra teminat karşılığında serbest bırakılmışlardır. Cafer Abedini ve Mehdi Mollayi'nin gözaltında kötü muamele gördükleri, İstihbarat Bakanlığı memurları tarafından kusmalarına neden olan bazı içeceklerin zorla verildiği bildirilmiştir.

Urmiye'de, aralarında gazeteci ve kültürel haklar aktivisti İsmail Javadi'nin de bulunduğu yaklaşık 60 İran Azerbaycanlısı gözaltına alınmıştır. Javadi 18 Şubat 2007'de gözaltına alınmış olup halen şehrin "Doqquz Pilleh" bölgesindeki İstihbarat Bakanlığı gözaltı merkezinde tutulmaktadır.

Zenjan şehrinin Sabze meydanında yapılan barışçıl bir gösteride en az 15 kişi gözaltına alınmıştır. Gözaltına alınanlar arasında insan hakları faaliyetleriyle tanınan gazeteci Said Metinpur da bulunmaktadır. Metinpur'un, gözaltı merkezine götürülürken dudaklarının kanıyor olmasının polis tarafından saldırıya uğradığı endişesini uyandırdığı bildirilmiştir.

19 Şubat 2007'de Erdebil'de gözaltına alınan Ramin Sadıki, bu şehirde Dünya Anadili Günü kutlamalarıyla ilgili olarak gözaltına alınan yaklaşık 20 kişiden biridir. Bu kişilerden sadece o şu ana kadar serbest bırakılmamıştır ve aile bireyleri sağlık durumundan endişe etmektedirler.