İRAN- Azerbaycanlı anadil ve kültürel haklar aktivistleri...

KAMUSAL BELGE
AI Indeksi: MDE 13/027/2007
09 Mart 2007

UA 61/07 Düşünce Mahkumları/ İşkence

İRAN- Azerbaycanlı anadil ve kültürel haklar aktivistleri:
Esma’il Javadi (İsmail Cavadi) (E), 31 yaşında, gazeteci
Ebulfezl Alilu (E)
Ramin Sadeghi (Sadıki) (E)
Qahreman Qanbarpour (Kahreman Kanberpur) (E)
Adel Allahverdipour (Allahverdipur) (E)
Jelil Qanilu (Celil Ganilu) (E)
Safar Ali Kho’ini (Sefer Ali Khoini) (E)
Ja’far Haqnazari (Cafer Haknazari) (E)

Adları geçen İran Azerbaycanlısı kültürel ve anadil aktivistleri, 21 Şubat Uluslararası Anadil günü kutlamaları sırasında İran Azerbaycanının çeşitli şehirlerinde gözaltına alınmışlardır. Uluslararası Af Örgütü, onların düşüncelerini barışçıl yollarla savunarak temel ifade ve örgütlenme haklarını kullandıkları için tutuklanan "vicdan mahpusları" (düşünce suçluları) olduklarına inanmaktadır.

Uluslararası Af Örgütü'ne gelen raporlarda yaklaşık 100 İran Azerbaycanlısının gözaltına alındığı belirtilmiştir. İran'da Azerbaycanlı nüfusun yoğun olduğu bir çok bölgede anadilde eğitim talebinin dile getirildiği şiddet içermeyen gösteriler düzenlenmiştir. Gözaltına alınanların çoğunun teminat karşılığında serbest bırakıldıkları rapor edilmiştir, ancak halen hücrede tutulup işkence ve kötü muamele riski altında olanlar vardır. Aralarında yaşları küçük olanların da bulunduğu bazı şahısların kısaca yargılandıkları belirtilmiştir.

Gazeteci İsmail Cavadi 18 Şubat günü Urmiye şehrinde gözaltına alınmıştır. Şu anda Urmiye'nin "Dokkuz Pille" bölgesinde İstihbarat Bakanlığı kontrolünde bulunan bir binada tutulmaktadır. Şiddetle darp edildiği için acil sağlık yardımına ihtiyacı vardır. Cavadi'yle görüşmesine izin verilen aile bireylerinin güvenlik memurları tarafından, onun durumuyla ilgili hiçbir yerde konuşmamaları konusunda tehdit edildikleri belirtilmiştir.

ASMEK'in (Azerbaycan Siyasi Mahpuslarını Müdafaa Komitesi) bildirdiğine göre 21 Şubat günü Urmiye'de yaklaşık 50 kişi gözaltına alınmıştır. Bunlardan biri olan Ebulfezl Alilu'nun Urmiye Pazarındaki dükkanı yetkililer tarafından kapatılmıştır. Şu anda Dokkuz Pille'deki gözaltı binasında tutulduğu ve işkence gördüğü bildirilmiştir.

ASMEK'in raporuna göre 21 Şubat'ta Negede şehrinde (Azerbaycan Türkçesinde Sulduz) Kahreman Kanberpur ve Adel Allahverdipur dahil olmak üzere en az 25 kişi gözaltına alınmıştır. Sulduz'da gözaltına alınanların bir kısmının Urmiye'deki gözaltı merkezlerine nakledildiği bildirilmiştir. Gözaltına alınanların kısaca mahkemeye çıkarıldıkları ve avukat tutmalarının engellendiği belirtilmiştir.

ASMEK ayrıca Miyandoab (Koşaçay) şehrinde gözaltına alınanların olduğunu, öğrenci dergisi "Bulud"un yazı işleri kurulu üyesi Cafer Haknazari'nin de bunlardan biri olduğunu belirtmiştir.

İnsan hakları aktivisti Ramin Sadıki, 19 Şubat'ta Erdebil şehrinde gözaltına alınan 20 kişiden biridir. Önce İstihbarat Bakanlığı kontrolündeki gözaltı merkezinde tutulan Sadıki'nin 3 Mart'ta Erdebil Hapishanesinin 1. Bölümüne nakledildiği sanılıyor. Memurların ziyaret kabul etmesine izin vermedikleri aktivist, açlık grevine başlamıştır. Sağlık durumu oldukça kötü olup acil tedaviye ihtiyaç duymaktadır.

Celil Ganilu ve Sefer Ali Khoini, 21 Şubat günü Zenjan şehrinde Dünya Anadili Günü Kutlamalarında en az 25 kişiyle birlikte gözaltına alınmışlardır.

GENEL BİLGİLENDİRME: İran Anayasasının 15. Maddesine göre: "İran halkının resmi ve ortak dili Farsçadır. Resmi yazışmalar, metinler ve senetler ve okullarda okutulan ders kitaplarının bu dilde olması gerekir. Fakat basında ve toplu iletişim araçlarında yerel ve etnik dillerin kullanılması ve okullarda Farsçanın yanında yerel edebiyatın okutulması (öğretilmesi) serbesttir".

ÖNERİLEN EYLEM: Lütfen Farsça, İngilizce, Fransızca, Azerbaycan Türkçesi ya da kendi dilinizde bir mektup yazarak en kısa sürede gönderin. Mektubunuzda:

-Yetkililere adları geçen sekiz kişiyi, ve Azerbaycan Türkçesinde eğitim dahil olmak üzere fikir ve inançlarını barışçıl yollarla savunduğu için gözaltına alınan herkesi, hiçbir ön şart olmadan bir an önce serbest bırakmaları çağrısında bulunun.

- İsmail Cavadi ve Ramin Sadıki'nin sağlık durumuna yönelik endişelerinizi belirtin;

- Yetkilileri İsmail Cavadi, Ramin Sadıki ve diğer gözaltındakilere hemen sağlık yardımı vermeye, gerekirse hapishane dışında tedavi edilmelerini sağlamaya çağırın;

- Yetkilileri, aktivistlerin aileleriyle düzenli iletişim kurmalarını ve avukat tutarak onlarla görüşmelerini sağlamaya çağırın;

- Adları geçen sekiz kişiye yönelik suçlamalarla ilgili detaylı bilgi verilmesini talep edin.