İran'daki Azerbaycanlı topluluğu - Mostafa Evezpoor ve kardeşi Mohammad Reza Evezpoor

KAMUSAL BELGE - AI İndeksi: MDE 13/037/2007
26 Mart 2007

UA 273/06 (MDE 13/118/2006, 11 Ekim 2006) Keyfi Gözaltı / Düşünce Mahkumları/ İşkence ve Kötü Muamele Endişesi Raporuyla ilgili Ek Bilgi

İRAN - Mostafa Evezpoor (Mustafa Evezpur) (E), 25 yaşında ve kardeşi Mohammad Reza Evezpoor (Muhammed Rıza Evezpur) (E), 14 yaşında ve sayısı 13'ten çok olan diğer gözaltılar

Mustafa Evezpur ve 15 yaşındaki kardeşi Muhammed Rıza Evezpur, İran'daki Azerbaycanlı topluluğa mensup olup 12 Ekim 2006 günü serbest bırakılmışlardır. Onlar 21 Eylül'den beri tecrit gözaltısında tutulmaktalardı. Mustafa Evezpur'a yönelik suçlamalar "Pan-Türkist kuruluşlara üyelik ve işbirliği" ve "sistem aleyhine propaganda yaymak" olarak belirtilmiştir.

Mustafa ve Muhammed Rıza Evezpur, 16 yaşındaki kardeşleri Murtaza'yla birlikte 21 Eylül'de İran'ın kuzeybatısındaki Tebriz şehrinde İstihbarat Bakanlığı memurları tarafından gözaltına alınmıştırlar. İran'daki Azerbaycanlı aktivistler eğitim-öğretim yılının ilk gününü boykot etme ve Azerbaycanlı çocukların anadilde eğitim hakkıyla ilgili gösteriler yapma çağrısında bulunmuşlardı. Boykot öncesi ve sonrasında, aralarında Evezpur kardeşlerin de bulunduğu 15'ten çok gözaltı yaşanmıştır Mustafa Evezpur 9 Ekim'de ya da ona yakın olan günlerden birinde serbest bırakılmıştır. Boykotla ilgili gözaltına alınan diğer şahısların da serbest bırakıldığı rapor edilmiştir, ancak onlarla ilgili detaylı bilgi yoktur.

Mustafa Evezpur, 10 gün boyunca Tebriz'de İstihbarat Bakanlığının gözaltı merkezinde tutulup daha sonra Tebriz Hapishanesine nakledilmiştir. Gözaltı süreci boyunca tecritte tutularak fiziksel ve psikolojik işkenceye maruz kalmıştır. Raporlara göre o, gördüğü kötü muameleyi protesto etmek için açlık grevine başlamıştır. Muhammed Rıza Evezpur, 13 gün boyunca Tebriz'deki İstihbarat Bakanlığı gözaltı merkezindeki hücrede tutularak fiziksel ve psikolojik işkence görmüştür. O daha sonra Tebriz Hapishanesine nakledilerek burda tehlikeli adli suç sanıklarının tutulduğu bir koğuşa nakledilmiştir. Muhammed Rıza Evezpur "Pan-Türkist toplulukların propagandasını yaymak"la suçlanmış ve davası çocuk mahkemesine nakledilmiştir.

Mustafa Evezpur Kasım ayının sonunda, serbest bırakıldıktan birkaç hafta sonra Tebriz İnkılap (Devrim) Mahkemesi 1. Şubesi tarafından gönderilen 1 Kasım 2006 tarihli yazılı bir mahkeme bildirimi almıştır. Mahkumiyetin 2006 yılının Nisan ayındaki gözaltına alınmasıyla ilgili olduğu sanılmaktadır. Evezpur daha önce iki kez avukatı olmadan mahkemeye çıkmıştır, bunlardan biri 9 Nisan 2006'da, diğeri ise gözaltına alındıktan sonra aynı yılın Eylül ayında, suçlamalarından habersiz olduğu halde gerçekleşmiştir. Ona İran Anayasasının 499. ve 500. maddelerine göre "Pan-Türkist kuruluşlara üyelik ve işbirliği" suçlamasıyla altı ay ve "sistem aleyhine propaganda suçlamasıyla (gözaltında geçirdiği süreyi dikkate alarak) beş ay hapis cezası verilmiştir. Suçlamaların kaynağı olarak yargı onun çalışmalarını, Azad Üniversitesinde "ırkçı milliyetçi" faaliyetlerde bulunmak, Türkçe dil (Latin ve Azeri-Arap alfabelerinde) ve tarih dersleri almak, İran'daki Azerbaycanlıların kültürel toplantılarına katılarak "aktif rol almak" olarak sıralamıştır. Ayrıca ona eğitim yılı boykotu ve gösterileri ile ilgili suçlamalar yöneltilmesine ihtimal verilmektedir. Mustafa Evezpur'un temyiz başvurusundan sonra 17 Aralık'ta Doğu Azerbaycan Eyaleti Temyiz Mahkemesi, Evezpur'un "sistem aleyhine propaganda yaptığına" dair bir kanıt bulunmadığına hükmederek hapis cezasını altı aya indirmiştir. O şu anda serbesttir ancak gelecekte hapis cezası çekmeye zorlanması mümkündür. Uluslararası Af Örgütü, Mustafa Evezpur tekrar tutuklandığı halde onun temel ifade ve örgütlenme özgürlüğü hakkını barışçıl şekilde kullanması nedeniyle tutuklanan bir vicdan mahpusu (düşünce suçlusu) olacağına inanmaktadır.

Başvuru gönderen herkese teşekkürler. Daha fazla eylem talep edilmemektedir. Uluslararası Af Örgütü Evezpur kardeşlerin davalarını incelemeye devam edecek ve gerekirse yeni eylemlerde bulunacaktır.