İRAN - Saleh Malla Abbasi (E), 53, ziraat mühendisi

KAMUSAL BELGE - AI İndeksi: MDE 13/045/2006
3 Mayıs 2006

UA 115/06 Keyfi Tutuklama/ Hücre Gözaltısı/ İşkence ve kötü muamele korkusu/ Olası Düşünce Mahkumu

İRAN - Saleh Malla Abbasi (E), 53, ziraat mühendisi

Saleh Malla Abbasi, hücre gözaltısında tutulup işkence ve kötü muamele görme riski altındadır. Onun, İran'daki Azerbaycan Türk toplumunun haklarını savunmak adına yürüttüğü barışçıl faaliyetler nedeniyle gözaltına alınan bir "vicdan mahpusu" (düşünce suçlusu) olduğu sanılmaktadır.

İran'daki Azerbaycan Türk topluluğunun hakları için faaliyet eden bir aktivist olan evli ve iki kız babası Saleh Malla Abbasi, 17 Nisan'da Eher şehrinde gözaltına alınmıştır. İstihbarat Bakanlığı polislerinin eve ön ve arka kapılardan aynı anda girdikleri bildirilmiştir. Polisler Malla Abbasi'nin eşi ve iki kızına yerlerinden kıpırdamamalarını söyleyerek evi ayrıntılarıyla aramışlardır. Ailenin bilgisayarına, uydu çanağına, Türkçe kitaplarına, CDlerine, telefon ve adres defterleriyle duvardaki Türkçe bir takvime el konulmuştur. Anlatılanlara göre memurlar, söz konusu takvimin ailenin "Pan-Türkist" (Türkçü) olduğunu kanıtladığını söylemişlerdir. Memurlar ayrıca ailenin fotograf albümlerini de arayarak bazı fotograflara el koymuşlardır.Daha sonra Saleh Malla Abbasi gözaltına alınmıştır.

Gözaltına alınırken Saleh Malla Abbasi'nin nereye götürüldüğü açıklanmamıştır. İki gün sonra o eşini arayarak Tebriz'deki İstihbarat Bakanlığı'nın gözaltı merkezinde olduğunu söylemiştir. Ailesi o günden beri kendisiyle iletişim kuramamaktadır, ayrıca avukat tutmasına da izin verilmemektedir. Saleh Malla Abbasi'nin kimsenin onun durumunu öğrenmeye çalışmaması gerektiği, aksi takdirde onların da gözaltına alınabileceklerini açıkladığı bildirilmiştir. Şu anda gözaltında işkence ve kötü muameleye maruz kalmasından korkulmaktadır.

GENEL BİLGİLENDİRME: İrandaki Azerbaycanlılar çoğunlukla Şii Müslüman olup Türki bir dil konuşurlar. İran'ın en büyük azınlığı olup resmi istatistiklere göre nüfusun %25-30'luk bölümünü oluşturan bu halk genelde ülkenin kuzeyinde ve başkent Tahran'da yaşamaktadır. İrandaki Azerbaycanlıların çoğu, dini azınlıklardan daha az ayrımcılık görmelerine ve ülke ekonomisine entegre olmalarına rağmen, anayasal hakları olan Azerbaycan Türkçesinde eğitim dahil olmak üzere daha geniş kültürel haklar talep etmektedirler. İran devlet yetkilileri Azerbaycan kültürel kimliğini ve anadili kullanım haklarını savunanlara kuşkuyla bakmakta ve onlara "pan-Türkizm yayılmacılığı yaparak ülke güvenliğine karşı eylemlerde bulunmak” gibi belli belirsiz sözlerle bezenmiş suçlamalar yöneltmektedirler.

2005 yılının Haziran ayının sonlarında, Keleyber'deki Babek Kalesi kültürel toplantılarına katılan İranlı Azerbaycan Türkleri gözaltına alınmışlardır. En az 21 kişi "sistem aleyhine propaganda yapmak" ve "düzeni bozmak amaçlı organizasyonlar kurmak" gibi suçlamalarla, bir kısmı ertelenen üç ay-bir yıl arası hapis cezalarına çarptırılmışlardır. Bu kişilerden bazıları 10 yıl boyunca Keleyber'e gitmekten menedilmişlerdir. 30 Mart 2006'da Azerbaycanlı aktivistler İbrahim Raşidi ve insan hakları savunucusu avukat Saleh Kamrani'nin kardeşi olan Muharrem Kamrani gözaltına alınmışlardır. Bu kişiler "milli güvenlik aleyhine faaliyet etmek" suçlamasıyla yargılanmak üzere 18 Nisan'da teminat karşılığında serbest bırakılmışlardır. (bkz. UA 86/06, MDE 13/043/2006, 2 Mayıs 2006 ve diğer raporlar). 17 Nisan 2006'da gözaltına alınan Azerbaycanlı aktivist Saleh Malla Abbasi ise Tebriz'de İstihbarat Bakanlığı'nın gözaltı merkezinde tecritte tutulmaktadır. (bkz. UA 115/06, MDE 13/045/2006, 3 Mayıs 2006).

ÖNERİLEN EYLEM: Lütfen İngilizce, Farsça, Arapça, Fransızca ya da kendi dilinizde bir mektup yazarak en kısa sürede gönderin. Mektubunuzda:

- Tebriz'de İstihbarat Bakanlığı'nın gözaltı merkezinde tecritte tutulduğu bildirilen Saleh Malla Abbasi'nin güvenliğine yönelik endişelerinizi belirtin;

- Adı geçen kişiye, bir an önce avukat tutma ve ailesiyle görüşme haklarının sağlanmasını talep edin;

- Abbasi'nin gözaltında işkence ve kötü muameleye maruz kalmadığının garanti edilmesini isteyin;

- Saleh Malla Abbasi'nin sadece Azerbaycan Türkleri'nin haklarını savunmak adına yürüttüğü barışçıl faaliyetler nedeniyle gözaltına alınmasından endişe duyduğunuzu belirtin;

- Yetkililere, uluslararası standartlara göre adli bir suçla yargılanmadığı halde onu hiç bir ön koşul olmadan bir an önce serbest bırakmaları çağrısında bulunun.